سوریه، درپس یک زلزله، می تواند زلزله دیگری نهفته باشد

سوریه که پس از سال های طولانی جنگ، که عواقب آن همچنان حس می شود، با فراموشی جامعه بین المللی و رسانه های غربی روبرو شده، در فردای وقوع زلزله ای که جنوب غربی ترکیه را ویران کرد و هزاران قربانی در خاک آن بجا گذاشته، به شکلی اندوهبار و خشن وضعیت خود را به رخ دنیا می کشد. این زلزله در مناطق شمالی سوریه از جمله حلب نیز رخ داده که دومین شهر این کشور زجر دیده از جنگ است. این زلزله در مجموع [تا زمان نگارش مطلب] ۶ هزار قربانی داشته و (این رقم تا ۹ فوریه به ۱۵ هزار تن رسیده) [و در زمان ترجمه از ۲۲ هزار تن هم فراتر رفته است]. بنابر اعلام «سازمان جهانی بهداشت» (OMS) در ۷ فوریه، حدود ۲۳ میلیون تن از ان آسیب دیده اند.

آینده تحریم ها ؟

مسئولان سوریه با استفاده از وضعیت فاجعه بار مردم این کشور که این بلای طبیعی نیز آن را تشدید کرده، بار دیگر خواهان لغو تحریم ها از سوی کشورهای غربی شده اند. دکتر نبیل انتاکی، پزشک بشردوستی که انجمن «ماریستس بلوز» (Maristes bleus) را از سال های آغاز جنگ در دهه ۲۰۰۰ مدیریت می کند، در ۶ فوریه به اوریانت ۲۱ می گوید: «شاید کشورهای غربی دربرابر این مصیبتی که برای مردم سوریه رخ داده بتوانند تحریم ها علیه سوریه را لغو کنند (...) خدا نگهدار ما باشد!».

ماموریتی که این انجمن برای خود قائل شده، پاسخگویی به نیازهای اضطراری مردم، به ویژه با تشکیل کلاس هایی برای کودکان خانواده های محروم با هر مذهب و مسلک و نیز تشکیل دوره های آموزشی برای بزرگسالان و حمایت از آنها است. در سال های اخیر تعداد زیادی موسسه غیر دولتی، کلیسا و شخصیت ها از آن حمایت کرده اند اما نتیجه ای نداشته است.

تحریم ها عبارت از مجموعه ای از اقدامات انجام شده توسط اتحادیه اروپا، ایالات متحده، کانادا، استرالیا، سوییس و لیگ عرب است که عمدتا درپی سرکوب مردم غیرنظامی از سال ۲۰۱۱ اِعمال شده است. در اوت ۲۰۱۱، ایالات متحده دست به تحریم بخش نفت سوریه زد، دارایی های عده ای از شخصیت ها و مقامات حکومتی را مسدود نمود و رشته اقداماتی انجام داد که اثرات بزرگی بر زندگی مردم سوریه و بهای نیازهای اساسی آنها و مواد پزشکی داشت. در سپتامبر ۲۰۱۱، اتحادیه اروپا هم به نوبه خود بخش نفت سوریه را تحریم کرد.

تنبیه اسد یا مردم ؟

به رغم درخواست های لغو تحریم ها علیه سوریه، بخاطر رنجی که مردم محلی از آنها می برند، این تحریم ها همچنان برقرار است و اثر آنها بر مردم، با آن که سنجیدن میزان آنها دشوار است وجود دارد. برای اتحادیه اروپا و اپوزیسیون سوریه – که امروز بسیار ضعیف شده-، هدف از این تحریم ها عمدتا تنبیه حکومت بشار اسد بخاطر ظلم و سرکوب هایی که علیه مردم انجام داده است تا بتوان آن را به کارکردن در یک روند سیاسی وادار کرد.

از دید پاریس و واشنگتن، که اتخاذ سیاستی سختگیرانه نسبت به نظام حاکم در سوریه را توصیه می کنند، این حکومت مسئول اصلی بروز بحران انسانی در سوریه است که دراثر آن ۱۳ میلیون تن نیاز به کمک های فوری دارند و در سرمای سخت زمستان دچار کمبود مازوت، بنزین و برق هستند. پول ملی کشور (لیره سوریه)هم در حالت سقوط آزاد قرار گرفته و از پاییز سال ۲۰۲۲ تاکنون نیمی از ارزش خود را از دست داده است.

در این زورآزمایی، دمشق از پذیرفتن هرگونه کمک انسانی، که مستقیما به خودش تحویل نشود، خودداری می کند. این امر بن بستی به وجود آورده که هنوز می تواند سال ها به درازا کشد. این درحالی است که بشار اسد همچنان در مقام خود باقی مانده، مردم به حال خود رها شده اند و جامعه بین المللی نیز نگاه خود را به جایی دیگر می دوزد و اولویت های دیگری دارد.

در این حین، دربرابر این فاجعه جدید، چنان که وزیر امور خارجه سوریه در بیانیه ای اعلام کرده: «سوریه حکومت های عضو سازمان ملل متحد (...)، کمیته بین المللی صلیب سرخ و دیگر گروه های انسان دوست (...) را به حمایت از تلاش های دولت سوریه برای مقابله با زلزله ویرانگر فرا می خواند».

وضعیت در حلب فاجعه بار است

در این مدت، زلزله در شهرهایی مانند حلب، با دو میلیون جمعیتی که خاطرات دردناکی از بمباران های سال های ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۸ دارند، فاجعه به بار آورده است. دکتر انتاکی، که در حلب زندگی و در بیمارستان آن کار می کند، تلفنی به «اوریان ۲۱» تأکید می کند که: «وضعیت فاجعه بار است و مردم شب و روز دوشنبه را در خیابان ها بسربرده اند. بسیاری از آنها خانه را با لباس خواب ترک کرده اند و دهها ساختمان فروریخته است».

این پزشک به نقل از وزارت بهداشت سوریه می گوید که در این شهر ۳۵۰ تن کشته و هزاران تن مجروح شده اند. او می افزاید که دولت دستور تعطیل مدارس دولتی را صادر کرده تا آنها را تبدیل به مراکز اسکان مردم کند و «بیمارستان های شهر همچنان مجروحان را می پذیرند».

کسان دیگری از ساکنان حلب می گویند که شب های آینده را در خیابان، پناهگاه، کلیسا یا مسجدها خواهند گذراند. ساختمان های دولتی فروریخته، آثار باستانی شکاف برداشته و در مردم ترس ایجاد کرده است. با این همه، مثل همیشه مهم ترین خسارت ها در محله های حومه ای و مردمی این شهر رخ داده است.

حلب به ویژه بخاطر قلعه هایش مشهور است که زلزله به جاهای مختلف آنها آسیب رسانده است. این قلعه ها بناهای ارزشمندی از معماری قرون وسطی است. شهر قدیمی نیز در سال های جنگ داخلی در فهرست میراث جهانی در معرض خطر «یونسکو» ثبت شده است. مسجدها نیز آسیب دیده و یک کشیش هم در محل اقامت خود درگذشته است.

بنابر یک آمار موقت، در شمال سوریه دستکم ۱۶۰۰ تن جان خود را از دست داده اند. مجموع گزارش های خبرگزاری های رسمی سوریه و نهادهای کمک کننده در مناطق شورشی، حاکی از وجود بیش از ۲ هزار مجروح در روز است. در بیرون از حلب، شهرهایی مانند حما و لطاکیه و نیز منطقه ادلب از زلزله آسیب دیده اند. این مناطق در دست نیروهای اسلام گرای شورشی و در مرز ترکیه است. برای نخستین بار، دمشق به مناطق زلزله زده تحت کنترل شورشیان پیشنهاد کمک داده اگرچه امکاناتش برای کمک کردن محدود است. آیا این امیدی است که ازآوار ها سر بر آورده است ؟