از ماه ها پیش، لبنانی ها به حدس و گمان درباره این که در رقابت انتخابات ریاست جمهوری، حزب الله از چه کسی حمایت می کند روآورده اند. دو نام بر سر زبان ها بود: جبران باسیل، داماد میشل عون، رییس جمهوری پیشین و رهبر جریان میهن پرست آزاد (CPL) و سلیمان فرنجیه، رهبر مسیحیان مارونی زغرتا. در ۶ مارس ۲۰۲۳، شیخ حسن نصرالله، دبیرکل حزب الله شیعی به انتظارها پایان داد و حمایت خود را از رهبر حزب المرده اعلام کرد: «نامزد طبیعی که ما در انتخابات ریاست جمهوری از او حمایت می کنیم، سلیمان فرنجیه است». او این موضوع را در یک سخنرانی که مستقم پخش می شد بیان کرد. با این تصمیم، حزب الله در کنار حزب دیگر شیعی یعنی اَمَل قرارگرفت. در ۲ مارس، نبیه بری، رییس به کرسی ریاست مجلس لبنان چسبیده هم حمایت خود را از همین نامزد اعلام کرده بود.
برگ برنده حزب الله
به این ترتیب، اتحاد تشکل های شیعی مهره های خود را برای انتخابات ریاست جمهوری به پیش می راند. از زمانی که در ۳۱ اکتبر ۲۰۲۲ میشل عون کاخ ریاست جمهوری بَعبَدا را ترک کرد، جناح های مختلف مجلس لبنان برای تعیین جانشین او به هر کاری دست زده اند ولی هیچ یک از نامزدها نتوانسته اکثریت دو سوم (۸۶ رأی) را به دست آورد. در جریان ۱۲ نشست پیشین مجلس، اَمَل و حزب الله در جریان رأی گیری آن را ترک کردند و با این کار مانع از به حد نصاب رسیدن تعداد نمایندگان شدند.
بنابراین، حزب اللهِ نزدیک به حکومت ایران با عمل گرایی محض به حمایت از رهبر زغرتا پرداخته تا او به مسند ریاست جمهوری دست یابد. این یک زمین لرزه سیاسی کوچک در سپهر سیاسی لبنان است. از ۶ فوریه ۲۰۰۶ و امضای سند توافق، جریان میهن پرست آزاد (CPL) میشل عون هم علیه این تشکل ها متحد شده است. این درحالی است که این تشکل ها از ماه ها پیش به دلایل مختلف دچار مشکل شده اند که یک علت آن اختلاف نظر درباره ریاض سلامه، رییس کل بانک مرکزی و دلیل دیگر تحریم های آمریکا علیه جبران باسیل است که بی گمان حمایت از سلیمان فرنجیه را توضیح می دهد.
از زمان توافق طائف در ۱۹۸۹، همواره از اختیارات ریاست جمهوری، که می باید مسیحی مارونی باشد، کاسته شده است. کار اصلی او مشارکت در تشکیل دولت و گرد آوردن و مدیریت شورای عالی دفاع است. پس از میشل عون، فرنجیه می تواند دومین رییس جمهوری متحد حزب الله باشد. او با آن که در غرب حسن شهرتی ندارد، از زمان پایان جنگ داخلی لبنان (۱۹۹۰- ۱۹۷۵) درمیان حلقه های قدرت بخوبی شناخته شده است.
پا جایِ پایِ پدر بزرگ
سلیمان فرنجیه در سال ۱۹۶۵ در زغرتا در شمال لبنان که شهری با حدود ۵۰ هزار جمعیت با اکثریت مارونی است به دنیا آمد. او که از خانواده ای از زمین داران بزرگ بود، در محیطی با جانبداری سیاسی و مذهبی بزرگ شد. پدرش، تونی فرنجیه در المرده در رأس یک واحد شبه نظامی بود. نام این واحد از جراجمه (مَرَدیت ها) گرفته شده بود که مسیحیانی بودند که در زمان خلافت عباسی، اعضای آنها به عنوان مزدور در امپراتوری بیزانس خدمت می کردند.
او در ۱۰ سالگی شاهد غوطه ور شدن محتوم لبنان در یک جنگ داخلی چندجانبه، به ویژه بین مسیحیانی شد که با شبه نظامیان المرده دربرابر نیروهای لبنانی می جنگیدند. در حمله ای که به ویژه از سوی نیروهای سمیر جعجع – که خود او نیز از شهر مجاور به نام بشری بود-، در ژوئن ۱۹۷۸ به زغرتا و اهدن انجام گرفت ، خانواده سلیمان فرنجیه از جمله پدرش تونی، مادرش وِرا و خواهرش جهان کشته شدند . او که یتیم شده بود، سرانجام توسط پدربزرگش سلیمان بزرگ شد که از ۱۹۷۰ تا ۱۹۷۶ رییس جمهوری لبنان و خیلی نزدیک به حافظ اسد رییس جمهوری سوریه بود و از سال های پایانی دهه ۱۹۵۰ با او ارتباط داشت. به رغم از دست رفتن نفوذ شبه نظامیان المرده در دوران جنگ، این شخصیت مهم سیاسی لبنان کوشید نوه خود را رهبر جدید مسیحیان شمال لبنان کند. سلیمان جوان، در زمانی که تنها ۱۷ سال داشت، در سال ۱۹۸۲ رهبری این شبه نظامیان را عهده دار شد.
در فردای امضای توافق طائف در ۱۹۸۹، قیمومیت سوریه بر سراسر قلمرو لبنان مشروعیت یافت. سلیمان فرنجیه جوان به لطف داشتن حسن روابط با دمشق، در سال ۱۹۹۰ به نخستین سمت وزارت در دولت عمر کرامی دست یافت و نیز تقریبا بی وقفه در سال ۱۹۹۱ به عنوان نماینده حزب المرده انتخاب شد. از آن پس، از یک وزارت خانه به دیگری نقل مکان کرد: در سال ۱۹۹۲ وزیر مسکن و تعاون بود، سپس بین سال های ۱۹۹۲ و ۱۹۹۵ به وزارت امور روستاها و شهرداری ها رفت و در سال ۱۹۹۶ و ۱۹۹۸ وزیر بهداشت و در سال های ۲۰۰۴ و ۲۰۰۵ وزیر کشور شد. در این سمت اخیر بود که رودرروی لبنانی ها و جامعه بین المللی قرار گرفت. درواقع، در زمان وزارت او بود که رفیق حریری در ۱۴ فوریه ۲۰۰۵ به قتل رسید و بخاطر دوستی با بشار اسد، او نیز مانند دیگر چهره های هوادار دمشق با انگشت اتهام روبرو شد. سلیمان فرنجیه در همان سال با عقب نشینی نیروهای سوریه از لبنان مخالفت کرد و این کار بیش از پیش او را به حاشیه راند. در زمان جنگ بین حزب الله و اسراییل در سال ۲۰۰۶، او از حزب الله حمایت کرد. گزینه ها و مواضع، عملا از او متحدی با محور ایران- سوریه ساخته است.
رهبر المرده از مقر خود در زغرتا کاخ ریاست جمهوری بَعبَدا را هدف می گیرد. او به رغم حمایت سیاسی از رژیم سوریه در طول جنگ و داشتن تنها یک نماینده در مجلس لبنان (که پسر خودش تونی بود)، در سال ۲۰۱۵ با حمایت آشکار جناح سعد حریری و ولید جنبلاط در رقابت ریاست جمهوری شرکت کرد. او که در شمال لبنان محبوب است، با سنی های تریپولیِ حزب اجتماعی- ملی گرای سوریه (PSNS) روابطی خوب دارد. اما، با توجه به آشتی سیاسی بین سمیر جعجع و میشل عون و ترجیح جناح شیعی برای این ژنرال پیشین، بخت سلیمان فرنجیه برای دستیابی به مسندریاست جمهوری تقریبا هیچ بود.
رد «مارونی گری» سیاسی
سلیمان فرنجیه به رغم شکست هدف های خود را کنار ننهاد. به خلاف انتظار، با میانجیگری اسقف بشاره راحی، دو دشمن دیرین در میان مسیحیان مارونی شمال لبنان یعنی او و سمیر جعجع در نوامبر ۲۰۱۸ یک سند آشتی امضاء کردند. با این همه، رهبر المرده جناح سیاسی خود را تغییر نداد و عمیقا به «مقاومت» وابسته ماند. به تدریج، او به انتقاد از انقلاب اکتبر ۲۰۱۹ و سیاست بازی های آن برای سقوط نظام لبنان پرداخت و در این انتقادها طارق بیطار، بازپرس مسئول تحقیق درباره انفجار بندر بیروت در ۴ اوت ۲۰۲۰ را زیر سئوال برد. درواقع، این بازپرس یوسف فنیانوس، یکی از وابستگان به گروه المرده را برای بازپرسی احضار کرده بود. این فرد که وکیل بود، از حضور در بازپرسی خودداری کرد و رسما مورد حمایت رهبر خود در زغرتا قرار گرفت. سلیمان فرنجیه از روند تحقیقات که به نظرش «سیاسی» بود انتقاد می کرد. ازاین بدتر، او در اتحاد حزب الله- اَمَل در تظاهرات ۱۴ اکتبر ۲۰۲۱ دربرابر کاخ دادگستری در بیروت شرکت کرد و خواهان کناره گیری بازپرس شد. این تظاهرات به رودررویی مسلحانه بین دو گروه شبه نظامی منجر و باعث کشته شدن چندین تن در خیابان های پایتخت لبنان شد.
فزون بر اینها، غالبا به رهبر المرده بخاطر روابط سیاسی اش با محور ایران- سوریه و کمبود محبوبیت در جامعه مسیحی ایراد گرفته می شود. درواقع، سلیمان فرنجیه مانند سمیر جعجع یا جبران باسیل هوادار مارونی گری سیاسی نیست. او خیلی به ندرت از تعلق مذهبی خود یاد می کند و خود را «لائیک» می داند. مادرش مصری و مادرزنش از آشوری های عراقی هستند. خودش طلاق گرفته و با شکستن خط قرمز سنت ها از نو ازدواج و پسرش با یک بانوی سنی ازدواج کرده است. او برای متمایز نشان دادن خود از دیگر نامزدهای ریاست جمهوری به «اوریان لو ژور» (۲) می گوید: «من با صدای بلند و رسا اعلام کرده ام که مسیحی بودن هویت سیاسی من نیست» و به این ترتیب نشان داده که نه نامزد یک دین خاص، بلکه همه لبنانی ها خواهد بود. بی تردید او در رقابت ریاست جمهوری از حمایت بزرگ مسیحیان بهره نخواهد برد و نیروهای مسیحی هوادار سمیر جعجع از میشل معاود و جبران باسیل، نامزدهای اپوزیسیون حمایت خواهند کرد. جبران باسیل از این که حزب الله سلیمان فرنجیه را به او ترجیح داده آزرده شده است. در عین حال، حزب الله می کوشد متحد پیشین خود، جریان میهن پرست آزاد (CPL) را به بازبینی در برنامه سیاسی اش ترغیب کند. در عوض، رد تندروی مسیحی به محبوبیت رهبر زغرتا در جناح سنی افزوده و او به ویژه از حمایت آشکار نجیب میقاتی، آخرین نخست وزیر برخوردار است.
وابستگی به مصالحه ایران- سعودی ؟
اما مشکل درست در همین جا است. در لبنان هیچ کاری بدون تأیید قدرت های منطقه ای انجام نمی شود. جناح سنی بدون توافق ریاض به سلیمان فرنجیه رأی نخواهد داد. چند لحظه پس از آن که حزب الله حمایت خود از رهبر المرده را اعلام کرد، سفیر خیلی متنفذ سعودی در لبنان در یک توییت مخالفت خود با نامزدی او را اعلام کرد. با این حال، بنابر برخی از شایعات، عربستان سعودی مشروط بر این که او نواف سلام، نماینده دائم پیشین لبنان در سازمان ملل متحد را به عنوان نخست وزیر برگزیند، با ریاست جمهوری او مخالفت نخواهد کرد. برای ازبین بردن تردیدها درباره احتمال «بده- بستان»، ولید بخاری یک رشته دیدار سیاسی با هدف اِعمال نفوذ در جناح اپوزیسیون میشل معوض را آغاز کرده است. نزدیکی اخیر بین تهران و ریاض با میانجیگری پکن می تواند به استفاده از برگ لبنان بها داده و به نفع مصالحه این دو قدرت منطقه ای تمام شود. به علاوه، رهبر حزب الله یکی از نخستین کسانی بود که نسبت به اعلام گشایش آتی سفارت خانه ها در تهران و ریاض واکنش نشان داد. حسن نصرالله تصریح کرد: «این توسعه مهم روابط می تواند افق هایی را در تمام منطقه از جمله لبنان بگشاید».
فارغ از تردیدهای سعودی ها، سلیمان فرنجیه می تواند روی سوریه، ایران و نیز روسیه حساب کند. او در مارس ۲۰۲۲ در سفر به مسکوبرای دیدار با سرگئی لاوروف وزیر امورخارجه این کشور، از موضع رسمی لبنان انتقاد کرد و بیروت را به قرارگرفتن در کنار ولادیمیر پوتین در جنگ علیه اوکراین فراخواند. رهبر المرده همچنین درصدد داشتن روابط خوب با پاریس است.
نامزد ۵۷ ساله شمال لبنان هم در صحنه لبنان و هم در عرصه منطقه ای، فردی متلون است. اتحاد با حزب الله و سوریه اسد او را برای بخشی از اپوزیسیون عنصری نامطلوب می سازد. اما بی تردید نقطه قوت او ضد راحت طلبی بودن و ضربه پذیری است و رهبر المرده برای رسیدن به کاخ ریاست جمهوری هر ضربه ای را تحمل می کند.
دراین حین، دستیابی به قدرت در گرو دسیسه چینی های محرمانه است. در سال ۲۰۱۶، پیش از مصالحه درباره ریاست جمهوری ژنرال میشل عون، کشور به مدت دو سال و نیم بدون ریاست جمهوری ماند و ۴۶ نشست مجلس بدون حصول نتیجه برگزار شد. آنچه درباره آن یقین است این است که در لبنان بدون موافقت از پیش کسب شده همسایگان منطقه ای که در امور این کشور اِعمال نفوذ می کنند، نمی توان رییس جمهوری انتخاب کرد. از جمله این کشورها ایران، عربستان سعودی، سوریه و نیز قدرت های غربی مانند فرانسه و ایالات متحده هستند. بنابراین، رهبر زغرتا می داند که چکار باید بکند: ثابت کند که او فقط نامزد حزب الله و دمشق نخواهد بود.