سه شنبه ۲۰ اوت ۲۰۲۴
امروز با دوستم منظر، که حدود ۱۰ سال سابقه وکالت دارد، گفتگو می کردم. او هم مثل من ساکن شهر غزه بوده، از آن رانده شده، به رفح رفته و بعد به دیر البلح آمده است. از او پرسیدم که بعد از جنگ را چگونه می بیند. این پرسشی است که مرا عذاب می دهد چون قبلا هم چندین «پس از جنگ» را تجربه کرده ایم و آنچه که من دیده ام این است که پس از هر جنگ، همیشه یک جنگ دیگر رخ می دهد.
با او از سال ۲۰۱۴ حرف زدم. بعد از آن حمله اسرائیل که حدود ۲۱۰۰ کشته به جا گذارد. می دانستم که کار دادگاه ها در غزه افزایش داشته است. از منظر پرسیدم بیشترین دعاوی در چه موردی بوده و او به سرعت پاسخ داد: «مسائل ارث و میراث» چون ۲۱۰۰ کشته خیلی زیاد است و مشکلات فراوانی درمورد ارث و میراث ایجاد می کند.
خانواده هایی که نامشان کاملا از ثبت احوال پاک شد
امروز فقط در یک دوره ۱۰ روزه ۲۱۰۰ تن کشته می شوند. تخریب ها را نیز نباید فراموش کرد. همه این ارقام با سال ۲۰۱۴ تفاوت فاحش دارد. صحبت از بیش از ۴۰ هزار کشته (۱)، خانواده هایی که به طور کامل نامشان از ثبت احوال پاک شده و ۷۰ درصد خانه ها که تخریب شده درمیان است.
منظر می گوید: «پس از جنگ، فاجعه دیگری در انتظار ما است». او برایم از خانواده هایی سخن گفت که نامشان به طور کامل از ثبت احوال پاک شده است: «معمولا، انحصار وراثت در یک نظم عمودی صورت می گیرد. فرزندان وارث والدین هستند. در اینجا این امر به صورت افقی است. به عنوان نمونه بین عموزاده، دایی زاده و عمه زاده ها و به شکلی خیلی پیچیده انجام می شود». دوستم افزود که مشکل واقعی در این است که دیگر بایگانی ای برای مستندسازی ادعاهای ارث و میراث وجود ندارد. برای نخستین بار پس از سال ۱۹۴۸، اسرائیلی ها بایگانی های مراجع قضایی و نیز ثبت املاک را سوزانده اند تا اثری از مالکیت بر خانه ها، املاک و زمین ها بجا نماند.
اسرائیلی ها به شکلی روشمند کاخ دادگستری، محل بایگانی های قضایی و نیز ساختمان ثبت املاک را تخریب کرده اند. این کار با قصد نابودکردن جامعه غزه انجام شده تا بافت اجتماعی محکم آن از بین برود. آنها تاکنون چنین کاری نمی کردند و به شکلی تلویحی موجودیت فلسطینی ها را نادیده می انگاشتند، اما حالا می خواهند هرگونه سند تعلق این سرزمین به ما را از بین ببرند. این امری کاملا بی سابقه است. هنگامی که عثمانی ها فلسطین را از دست دادند، بایگانی ها را از بین نبرده، بلکه آنها را با خود به ترکیه بردند و در سال ۲۰۲۲ در معرض دید عموم قرار دادند. از آن دوره، هنوز مدارک دیگری در بایگانی های ما وجود دارد. منظر بسیاری از این مدارک را در دعوی های ارث و میراث دیده و میگوید که «مدارکی اصیل با مهر و تمبرو...» است.
کسی نمی دانست خانه اش در کجا بوده
البته، بخشی از این بایگانی ها به صورت رقومی (دیژیتال) ثبت شده اما بسیاری از مردم در اصالت این اسناد دیژیتال تردید داشته و فقط به سندهای کاغذی اطمینان دارند. کسی که یک برگ سند کاغذی را نگهداشته باشد می تواند برنده شود، اما کسی که مدرکی نداشته باشد کارش دشوار می شود. حتی بین برادران و خواهران، فرزندان، عمو و عمه و دایی و خاله ها اختلاف بروز می کند چون اکثریت مردم غزه سند مالکیت زمین خود را از دست داده اند. منظر می گوید که پس از سال ۲۰۱۴، تغییری در بافت اجتماعی مشاهده شد. پس از جنگ کنونی، با توجه به بدبختی و بینوایی موجود، زیادی تعداد کشته شده ها و سطح گسترده تخریب ها، آنچه رخ خواهد داد، چیزی بیش از یک تغییر و در حد یک فاجعه خواهد بود.
مسئله کودکانی که یتیم شده اند هم مطرح خواهد بود. چه کسی باید از آنها سرپرستی کند ؟ خانواده پدری یا خانواده مادری ؟ بسیاری از کودکان مادر یا پدر یا هردو را از دست داده اند. به گفته سازمان ملل متحد، بین ۱۵ تا ۲۵ هزار کودک یکی از والدین خود را از دست داده اند. در بسیاری از خانواده ها همه مرده اند. منظر برایم از نمونه خانواده خورشید حرف زد که در شهر غزه خیلی شناخته شده است. خانواده ای چشم پزشک که چندین مغازه عینک فروشی دارند. از این خانواده تنها ۲ تن یعنی مادر بزرگ و یک نوه دختری زنده مانده اند. تکلیف ارث و میراث آنها چه می شود ؟ آیا مادر بزرگ می تواند سرپرستی نوه خود را به عهده بگیرد ؟ بی تردید منازعه هایی قضایی رخ خواهد داد، چون سرپرستی کودک به معنی داشتن کنترل بر ثروت خانواده خواهد بود.
منظر می گوید: «یقین دارم که پس از جنگ چیزی از عدالت و بافت اجتماعی باقی نمی ماند و آنچه می ماند فقط مشکلات است». برای بازسازی باید بتوان ثابت کرد که مالکیت این یا آن ملک را داشته ای و در نبود ثبت املاک، چنین کاری غیرممکن خواهد بود، چون ارتش اسرئیل وقتی جایی را تخریب می کند ، این کار را به صورت کامل انجام می دهد. نمونه آن در سال ۲۰۱۴ دیده شد: چیزی باقی نمانده بود که بتوان یک خانه یا ساختمان را شناسایی کرد. در محله شجاعیه، هیچ کس نمی دانست که خانه اش در کجا است، چون بولدوزر آوارهای تخریب را ۳۰۰ تا ۴۰۰ متر جابجا کرده و همه را در یک محل انباشته بود. برای بازسازی مشکلات خیلی زیادی پیش آمد. در آن زمان، مردم برای پیدا کردن محل خانه خود از «گوگل مپ» و بعد ثبت املاک استفاده کردند تا بتوانند حدود زمین خود را مشخص کنند.
امروز دیگر اثری از همه اینها و مالکان آن نیست. بنابراین، پس از جنگ، چیزی شبیه یک جنگ دیگر، این بار بین خانواده ها رخ خواهد داد. بازماندگان این نسل کشی از این که از آن زنده بیرون آمده اند خوشحال خواهند بود، اما برایشان جنگی نو آغاز می شود که برسر داشتن پول و بازسازی خانه خواهد بود. جنگی برسر این که چه کسی وارث چه چیزی خواهد بود، تکلیف آموزش کودکان چه می شود و به ویژه جنگ سلامت روانی رخ خواهد داد. هیچ کس نمی داند که ما از این جنگ ویرانگر از نظر روانی چگونه بیرون خواهیم آمد. دیگر در غزه زندگی وجود نخواهد داشت.
جنگ اسرائیلی ها فقط اعداد و ارقام، تعداد کشته شده ها و خانه های تخریب شده نیست. دوران پس از جنگ هم شاید چنان وحشتناک باشد که به شکلی از جنگ کنونی هم بدتر باشد. جنگ تاکنون ۱۰ ماه به درازا کشیده است. نسل هایی کامل بهای آن را خواهند پرداخت. سال هایی متمادی برای صاف کردن ویرانه ها و از آن بیشتر برای بازسازی لازم است. بازماندگان این نسل کشی با جنگی دیگر رودررو خواهند شد که از جنگ کنونی وحشتناک تر خواهد بود.
۱- تعداد کشته شدگان نوار غزه تا ۱۵ اوت ۲۰۲۴، ۴۰ هزار کشته یا یک نفر از هر ۵۵ نفر بود که باید ۱۰ هزار مفقود زیر آوار را نیز به آن اضافه کرد. در مورد تعداد مجروحان نیز در همان تاریخ ۹۲۴۱۰ نفر بود.