شهروندان فلسطینی اسراییل، گروگان جنایت سازمان یافته

جمعه، وتفا جبلی روز را با ۸ نوه خود در زمین هایش در نزدیکی شهر طایبه در مرکز اسراییل می گذراند. این زمین ها پر از درختان زیتون است و بر روی تپه ها چند خانه دیده می شود. او قصد دارد در بهار در زمین هایی که هنوز کشت نشده درختان انجیر بکارد. این مادر نیرومند ۵۳ ساله با لباس بلند مخمل سیاه و شال آبی تیره رنگ، با لبخند می گوید: ««اینها مرا سرپا نگه می دارند». در ۱۳ نوامبر ۲۰۱۸، پسر ۲۴ ساله اش، سعد، در بقالی طبقه پایین محل اقامتش در مرکز شهر طایبه کشته شد. او با صدایی گرفته حکایت می کند:«شامگاه بود، ۱۰ دقیقه به ساعت ۹. آنچه رخ داد تنها ۳۰ ثانیه طول کشید. صدای شلیک تیرهایی شنیدم. به دخترم گفتم: “هدف ما بودیم”، او به سوی ایوان رفت و گفت: “سعد”. من نتوانستم وارد بقالی شوم. همان جا ماندم و فریاد می زدمر“سعد، سعد”». عینکش را برمی دارد، چشم هایش را می مالد و می گوید: «سعد جان به درنبرد».

چند ماه پیش از آن، کسی که همه او را در اینجا به نام ام شوکت می شناسند یک خانه پیدا کرده بود. مالک خانه قصد داشت آن را به همسایگان پیشین جبلی، خانواده ای که پیشتر ناراحتی هایی در محله ایجاد کرده بودند اجاره دهد. وتفا مالک را متقاعد کرد که که خانه را برای دخترش که می خواست ازدواج کند نگهدارد. خانواده دیگر از این کار ناراحت شد. چند هفته پیش از قتل سعد هم دو بار به بقالی تیراندازی شده بود. به پلیس اطلاع داده شد، برای بازدید محل آمدند ولی به گفته وتفا «هیچ کاری نکردند، هیچ!».

اما، تحقیق درمورد قتل سعد در نوع خود نمونه بود. در سال ۲۰۲۰، بنابر محاسبه روزنامه اسراییلی « هاآرتس» (۱)، تنها ۲۳ درصد از تحقیقات درمورد قتل های فلسطینی های اسراییل به نتیجه رسیده بود، درحالی که این میزان درمورد یهودیان اسراییلی ۷۱ درصد بود. ام شوکت با روشن کردن یک سیگار می گوید: «این تنها موردی بود که خانواده های محله به پلیس کمک کردند». حتی دادگاهی هم برگزار شد: در ۳۰ ماه مه ۲۰۲۱، سری ابوربیعان به ۳۰ سال و همدست نوجوان او به ۱۰ سال زندان محکوم شدند. وتفا درحالی که با خشم دست کوچکش را روی میز می کوبد می گوید: «هنگامی که حکم صادر شد، مردم برای تبریک گفتن آمدند. آنها می گفتند: می بینی؟ مادرانی که آنها هم فرزندان خود را از دست داده بودند هم می گفتند که بخت با من یار بوده است. ولی کدام بخت؟ می بینید که به کجا رسیده ایم؟». ارتکاب جرم و جنایت درمیان کسانی که اسراییل آنها را «عرب های اسراییلی» می خواند رواج دارد. اینها بازماندگان کسانی هستند که در زمان «نکبت» - به وجود آمدن دولت اسراییل در سال ۱۹۴۸- در زمین های خود مانده اند، درحالی که اکثریتی بزرگ ناگزیر از ترک زمین های خود شدند و راه تبعیدی را درپیش گرفتند که تا امروز نیز ادامه دارد. آنها کمی بیش از ۲۰ درصد از جمعیت اسراییل ولی قربانی ۷۰ درصد از قتل ها هستند (۲). درسال ۲۰۲۲، ۱۰۹ فلسطینی به قتل رسیده اند که اکثریت بزرگی از آنها در چهارچوب جنایات سازماندهی شده بوده است.

«مادام که یکدیگر را می کشند»

عدم تعادل از ۲۰ سال پیش شروع شد. در سال ۲۰۰۳، ۳ تن در یک انفجار در تل آویو کشته و ۱۹ تن مجروح شدند. هدف این سوء قصد رییس یک گروه مافیایی به نام زعِو روزنشتاین بود که خود او جان سالم به دربرد. حکومت وارد عمل شد: طی ۱۰ سال سازمان های اصلی مافیایی یهودی متلاشی شد و رییس های آنها به زندان افتادند. ولید حداد، جرم شناس مقیم نازارت(ناصریه) که ۱۵ سال در وزارت کشور کارکرده و بعد استعفا داده، تأکید می کند که: «امروز از همه کشورها، از جمله ایتالیا کسانی برای آموختن فنون مبارزه علیه جرم و جنایت به اسراییل می آیند».

یکی از هدایت کنندگان این سیاست در آن زمان بنیامین نتانیاهو وزیر دارایی بود. جنایت سازمان یافته به جامعه فلسطینی انتقال یافت. حکومت گذاشت که این کار انجام شود. در آن زمان، چنان که عمر بار- لِو، وزیر پیشین پلیس اعتراف کرد (۳) پنداشته می شد که «مادام که یکدیگر را می کشند، مسئله خودشان است».

این اعتراف چند ماه پس از شورش های ماه مه ۲۰۲۱ انجام شد. اسراییل درحالی که با خشونت تظاهرات در بیت المقدس و ساحل غربی رود اردن را سرکوب و غزه را بمباران می کرد، جبهه ای نیز در خود کشور بین فلسطینی ها و یهودی های اسراییلی گشود. در آن زمان، مقامات اسراییلی از این بیم داشتند که خشونت به بیرون از جامعه عرب تسری یابد. جنایت سازمان یافته موضوعی ملی شد که دولت وقت، که با حمایت حزب اسلامی «رعم» به قدرت رسیده بود، برای آن یک برنامه ۵ ساله تدوین کرد.

در سال ۲۰۲۲، پلیس کارزاری با عنوان «راه امن» آغاز کرد. بنابر آنچه که سخنگوی نیروهای انتظامی در پاسخ یک پرسش به «اوریان ۲۱» گفته: «به لطف اقدام قاطع و بدون مصالحه پلیس، ۷۳ قصد قتل خنثی شد، ۵۰۷ قرار بازداشت برای افرادی که تبهکاران بزرگ به نظر می آمدند صادر شد که ۳۷ تن از آنها اعضای سازمان های جنایی در جامعه عرب بودند».

سلاح ها و گریز از مجازات

رسانه های اسراییل به موضوع پوشش داده و آن را «فراگیر» خواندند. ویعام بالوم، پژوهشگر انجمن «بالادنا» برای جوانان عرب، و نویسنده مشترک یک تحقیق طولانی در این مورد (۴) می گوید که مسئله تا حدی زیاد سیاسی بود. در محله عرب نشین لود، در مرکز کشور، او می گوید که پس از ارتکاب یک قتل، پلیس ها

«منطقه را به مدت ۱۹ تا ۱۵ دقیقه می بندند و بعد می روند. یک روز، یک یهودی که در محله راه می رفت، اشتباها در جریان یک تیراندازی گروه های عرب کشته شد. مردم به ما گفتند که پلیس آمد، همه پوکه های فشنگ و ته سیگارها را از خیابان ها جمع آوری کرد. ساعت ها در آنجا ماندند، مردم را گشتند و بازجویی کردند. مردم تفاوت رفتار را دیدند! این فقط نژادپرستی نیست، یک علامت و چراغ سبز برای کشتن عرب ها است».

گریز از مجازات ترس را تغذیه می کند. حتی شاهدان مستقیم جنایت ها نیز حرف نمی زنند:

«مردم می ترسند که با لو دادن کسی، آن فرد بیاید و خود یا خانواده شان را بکشد. این ترس متاسفانه بی پایه نیست. در سال ۲۰۰۱، یکی از ساکنان برای دادن شهادت فراخوانده شد، پلیس از او محافظت نکرد و او کشته شد! آنها او را پیش از برگزاری دادگاه کشتند. شعاع منصور مساروا، شهردار طایبه با ناراحتی می گوید: «ما محافظت نمی شویم. این کار وظیفه حکومت است و در انجام آن کاملا قصور می کند».

یافتن سلاح آسان است. در سال ۲۰۲۲ پلیس تأکید کرد که «۳۳۰۰ قبضه از انواع سلاح ها» را در بخش عرب نشین ضبط کرده است. این در حکم یک قطره است: در سال ۲۰۲۰ مجلس برآورد کرد که حدود ۴۰۰ هزار اسلحه غیرقانونی (۵) در کشور وجود دارد. به گفته یک تارنمای اطلاعاتی اسراییلی به نام «والا نیوز»، در ۷۰ درصد از جنایات انجام شده با اسلحه در سال ۲۰۲۱، سلاح مربوطه دزدی یا فروخته شده توسط سربازان پیشین بوده است. بقیه هم به صورت قاچاق، عمدتا از اردن، وارد می شود و چند کارگاه محلی در ساحل غربی رود اردن نیز یک سلاح دست ساز به نام «کارلو» تولید می کنند.

تنها دغدغه حکومت این است که سلاح ها به دست مقاومت فلسطین نیفتد. ولید حداد می گوید:

«اگر بخاطر داشتن سلاح برای انجام یک جنایت دستگیر شوی، می توانی با مجازاتی خفیف، گاه حتی فقط انجام خدمات اجتماعی، قسر دربروی و به زندان نیفتی. به عکس، اگر سلاح را برای ارتکاب حمله علیه امنیت حکومت داشته باشی، می توانی به ۱۵ سال زندان محکوم شوی».

او دوره هایی طولانی درمورد بزهکاران، پشیمان یا نه، دیده است:

«بیشتر کسانی که کشته شده اند “سرباز” نامیده می شوند. اینها غالبا جوانانی از خانواده های محروم و در شرایط اقتصادی و اجتماعی خیلی نامساعد هستند. آنها می خواهند که خودروی نو، لباس های مارک دار و... داشته باشند. ورود به سازمان های تبهکار راهی آسان برای دستیابی به این خواسته ها است. برای هر مورد تیراندازی، آنها ۲۰ هزار شِکِل (۵۳۹۲ یورو) دریافت می کنند. بی گمان اینها جنایتکار و آدم کشند، اما خاستگاهشان نمی تواند آنها را به جایی جز در این مسیر برساند. اما، جنایتکارهای بزرگ، هنگامی که دریابند که هوا پس است، به خارج از کشور می گریزند و دغدغه ای ندارند».

سازمان های مافیایی عرب قمارخانه ها، قاچاق اسلحه و مواد مخدر را در اختیار گرفته اند، اما پر رونق ترین کسب و کار آنها در بازار سیاه است. به گفته ویعام بالوم، گروه های تبهکار جانشین بانک هایی شده اند که به عرب ها وام نمی دهند: «آنها با نرخ بهره سرسام آور به مردم وام می دهند. برخی از کسانی که ۵۰ هزار شِکِل (کمی بیش از ۱۳ هزار یورو) وام گرفته اند، بدهی شان به بیش از ۱۰ برایر این مبلغ رسیده زیرا بهره به صورت مرکب حساب می شود!».

برنامه ها یکی پس از دیگری اجرا می شوند ... بدون موفقیت

رواج تبهکاری ناشی از به حاشیه رانده شدن اجتماعی و اقتصادی جامعه فلسطینی اسراییل است. پس از چندین دهه اِعمال سیاست های تبعیض آمیز در تخصیص بودجه ها، تقسیم زمین ها و دسترسی به منابع اشتغال...، بنابر یک گزارش رسمی، در سال ۲۰۲۱ نزدیک به ۳۹ درصد از فلسطینی های اسراییل در زیر خط فقر زندگی می کرده اند. دولت بنیامین نتانیاهو در سال ۲۰۱۵ رودررو با فوریت مسئله، برنامه ۹۲۲ را تصویب کرد. بر اساس این برنامه، ۱۵ میلیارد شِکِل (۴ میلیارد یورو) سرمایه گذاری وعده داده شد که بزرگ ترین بودجه ای است که تاکنون به «بخش عرب» تخصیص یافته است.

از زمان اجرای این برنامه، تعداد قتل ها دوبرابر شده است. در سال ۲۰۲۰، مودار یونس، سرپرست کمیته ملی شهرداران عرب در اسراییل گفت که: «این بودجه، به ویژه آنچه که به برنامه ریزی و ساخت و ساز مربوط می شود، دارای شرایط فراوانی بود که شهرداری ها نمی توانستند خود را با آنها تطبیق دهند و بخش عمده این پول ها هرگز به دست ما نرسید». همکار او، شعاع منصور مساروا سرمی جنباند که: «فقط ۲۰ تا ۲۵ درصد از رقم اعلام شده هزینه شد». او به برنامه ۵۵۰ (۶) که سال گذشته تصویب شد نیز امید ندارد. در این برنامه که توسط اکثریت پیشین در مجلس تصویب شده، ۳۰ میلیارد شِکِل (۸ میلیارد یورو) عمدتا برای سرمایه گذاری در آموزش، مسکن و اشتغال درنظر گرفته شده است. به این رقم ۲.۵ میلیارد شِکِل (۶۷۰ میلیارد یورو) بودجه نیز برای مبارزه با جنایت افزوده می شود.

اما، فاصله موجود بین شهرداری های عرب و یهودی بسیار زیاد است. در سال های دهه ۲۰۰۰، بیشتر شهرداری های فلسطینی اسراییل بدهکار شدند. برخی زیرنظر و کنترل حسابرسان قرار گرفتند و برخی دیگر، مانند شهر طیبه، کاملا به صورت مستقیم زیرنظر یک کارمند منصوب شده توسط حکومت اداره می شوند. ۱۰ سال بدون شهردار ماندن شهر را به زانو درآورده است. قطع شدید بودجه ها، ساکنان را از سرمایه گذاری در خدمات ضروری محروم کرده است. به رغم برنامه های ۵ ساله، مقامات همچنان بودجه های مناطق فلسطینی را کاهش می دهند. شعاع منصور مساروا می گوید: «در عرصه آموزش، سرمایه گذاری برای هر دانش آموز عرب ۴۴۰ شِکِل است درصورتی که برای دانش آموز یهودی ۱۶۰۰ شِکِل است. ولید حداد که یک درمانگاه برای درمان معتادان را مدیریت می کند با ناراحتی می گوید: «خدمات اجتماعی هم در جامعه عرب بسیار ناکافی است».

جامعه ای تخریب شده

پیوند اجتماعی تحت تأثیر این تبعیض ها قرار گرفته زیرا حکومت اسراییل، به طور موازی، می کوشد در داخل مرزهای خود هرگونه هویت جمعی فلسطینی را خفه کند. آخرین نمونه این امر، ایتامار بن گِویر، وزیر پلیس هوادار برتری یهودیان است که دستور داده مأموران پلیس به صورت نظام مند پرچم های فلسطینی را ضبط کنند. ویعام بالوم می گوید:

«برنامه صهیونیستی به این صورت کار می کند: هدف آن حذف فلسطینی ها به عنوان یک جامعه است. در اسراییل، چنین اندیشیده شده که جامعه حول نهادها و روایت های ملی ساخته می شود... برای فلسطینی های اسراییل، موضوع کاملا برعکس است. اگر بخواهی موفق شوی، باید هویت خود و هرآنچه که می توانی به صورت جمعی انجام دهی را مخفی کنی زیرا درغیر این صورت در معرض بدگمانی قرار می گیری. اندوهبار این است که این روند مردم را درون گرا می کند».

دراین مورد، جافا یک نمونه عادی است. این شهر فلسطینی در کلانشهر یهودی تل آویو جذب شده است. ساکنان به فقر کشیده شده آن نتوانستند دربرابر گرایش به رفاه همراه با سیاست های یهودی سازی مقاومت کنند. با جابجایی مردم تعادل اجتماعی هم بهم خورد. ویعام بالوم توضیح می دهد که: «در هر انتفاضه یا جنگ، موج هایی از همکاری کنندگان از ساحل غربی رود اردن و غزه به اسراییل انتقال یافتند. آنها از مصونیت برخوردار شدند چون همچنان به کار با دستگاه های اطلاعاتی ادامه می دادند و مردم را به خدمت آن درمی آوردند». ساکنان، تازه رسیده ها را در میان خود نمی پذیرفتند و فرزندانشان کنار زده می شدند.

همه ساختار جامعه بهم ریخت. دیگر کنترلی بر مردم، چنان که به عنوان مثال در ساحل غربی رود اردن می تواند باشد وجود نداشت. با واپس نشستن حکومت دربرابر سازمان های تبهکار، برخی پیشنهاد کردند که به روش سنتی رجوع به رییش سفیدان (میانجی) برای بازیافتن کنترل اجتماعی عمل شود. دکتر زیاد خطیب، روانشناس می گوید: «پیشتر، هنگامی که دو خانواده درگیری داشتند، ریش سفیدان بدون توسل به قانون مسئله را حل می کردند. اما قدرت این افراد تضعیف شده و امروز به صورت مافیا درآمده اند».

ام شوکت تأکید می کند که: «حکومت باید نقش ایفا کند. آیا ما یک دولت نداریم، آیا ما شهروندان این حکومت نیستیم؟ وظیفه حکومت است که از ما محافظت کند». او جنبشی برای گردآوردن مادرانی که فرزندشان قربانی جنایت شده ایجاد کرده است. آنها در سال ۲۰۲۰ یک راهپیمایی برای هشدار دادن به مقامات برگزار کردند. امروز، او در سطح مدارس کار می کند و با روایت حکایت های خود امیدوار است دانش آموزانی که ممکن است طعمه سازمان های تبهکار شوند را تحت تأثیر قرار دهد. او می گوید: «اینها هم مادر، خواهر و خانواده دارند».

دولت جدید راست افراطی که برخی از اعضای برتری جوی آن خواهان اخراج «عرب های اسراییلی» که نسبت به حکومت یهودی صادق نباشنداست، بدون آن که راه حلی سیاسی داشته باشد وعده سرکوب بیشتر می دهد. ایتامار بن گِویر درنظر دارد که شین بت، دستگاه امنیت داخلی را در این کار مداخله داده و با تبهکاری مبارزه کند. شهردار طایبه با تأسف می گوید: «ما هیچ امیدی نداریم، ایتامار بن گِویر و بزالل اسمورتیش مهم ترین پرونده های حکومت یعنی امنیت داخلی و مالی را در دست دارند و صریحا می گویند: ما با شهرک سازی بخش عرب را تضعیف می کنیم». ویعام بالوم با تأسف می گوید مشکل عمیق تر است: «تبعیض نهادینه شده است. برای متوقف کردن این روند، می باید که فلسطینی ها به عنوان شهروندان درجه یک شناخته شوند. تا زمانی که حکومت خود را به عنوان “یهودی” معرفی می کند، چنین چیزی رخ نخواهد داد».

۱- Josh Breiner, “Israel Police Solved 71 Percent of Murders in Jewish Community, but Only 23 Percent for Arabs”, Haaretz, 8 août 2021.

۲- Djamel Belayachi, « Israel’s Arab community terrorised by rising crime and violence », France24, The Observers, 11 octobre 2022.

۳- Herb Keinon, « Attitudes toward crime in Arab sector changing among Jews, Arabs », Jerusalem Post, 22 septembre 2021.

۴- Nine Years of Bloodshed. A Statistical Report on Homicide Cases among Arab Palestinians in Israel (2011–2019), Baladna/Centre for Trust, Peace and Social Relations (CTPSR), juin

۵- Anna Aronheim, « IDF weapons flooding the streets « , Jerusalem Post, 5 octobre 2021.

۶- « Government Resolution 550 (Takadum) : NIS 30 Billion for Socio-Economic Development of Arab Society », Inter-Agency Task Force on Israeli Arab Issues, novembre 2021.