گزارش

ضد حمله شهرک نشینان در اسرائیل

شهرک نشینان که از وجود یک دولت فوق ملی گرا احساس امنیت می کنند، دست به اقدامات متعددی می زنند که هدف آنها الحاق بخشی از ساحل غربی رود اردن به اسرائیل است. این کارها در عین حال حمایت از بنیامین نتانیاهو نیز هست که از سوی بخش بزرگی از مردم بخاطر قصد انجام اصلاحات قضایی مورد اعتراض قرار گرفته و می کوشد با انجام حملات علیه نوار غزه، که مورد حمایت بخش بزرگی از نیروهای اپوزیسیون است، بر وضعیت غلبه کند.

سازمان دهندگان تظاهرات ۲۷ آوریل ۲۰۲۳، که «راهپیمایی میلیونی» نامیده شده بود، در تعیین هدف خیلی دست بالا گرفته بودند. در این تظاهرات که حدود ۷ میلیون شِکِل (۱.۵ میلیون یورو) هزینه آن شد، حدود ۱۰۰۰ اتوبوس برای آوردن تظاهرکنندگان از همه مناطق و به ویژه شهرک نشینان «آن سوی خط سبز» به بیت المقدس به کار گرفته شد. این گردهمایی بزرگ در حمایت از ائتلاف راست افراطی، که قدرت را در دست دارد، سرانجام ۱۵۰ تا ۲۰۰ هزار تن را به مقابل مجلس اسرائیل آورد که غرق در انبوه پرچم های اسرائیل بودند. این تظاهرات یکی از بزرگ ترین گردهمایی های جناح راست در دو دهه اخیر بود. اکثر شرکت کنندگان در تظاهرات مذهبی و بسیاری از آنها همراه با خانواده بودند. در فاصله از تظاهر کنندگان گروه هایی نیایش می کردند. تظاهرکنندگان به راستی رأی دهندگان سنتی لیکود، حزب دست راستی محافظه کار بنیامین نتانیاهو، نبودند، بلکه بیشتر آنها شهرک نشینان مذهبی صهیونیست با برخی گرایش های آخرالزمانی بودند. در یک گوشه، جوانان پرچم هایی با تصویر معبد سوم، که گروه های افراطی امیدوارند یک روز در مکان مقدس و محل گنبد سنگی در بیت المقدس بسازند را توزیع می کردند. در سویی دیگر، حزب های فوق بنیادگرا، پیروان خود را از پیوستن به تظاهرات منع کرده بودند. یک روزنامه نگار اسرائیلی در میان جمعیت عکس دست نوشته ای را گرفته بود که خواهان آزادی ایگال امیر، قاتل اسحاق رابین نخست وزیر در سال ۱۹۹۵ بود.

هدف از این تظاهرات قدرت نمایی در پاسخ تظاهراتی بود که از آغاز سال جاری هر روز شنبه دهها بلکه صدها هزار اسرائیلی را به اعتراض علیه اصلاحات قضایی دولت وا می دارد. اصلاحاتی که هدف عمده آن تضعیف دادگاه عالی است. یوسی باش، ۳۶ ساله که همراه همسر و ۵ فرزندش از شهرک یهودی نشین اوتنیل در جنوب هبرون، واقع در ساحل غربی رود اردن تحت اشغال به تظاهرات آمده می گوید: «جامعه را کی اداره می کند؟ مردم و نمایندگانشان یا یک مشت روشنفکر که خیال می کنند بهتر از ما می فهمند؟ من از این دولت راضی بوده و می خواهم بداند که در کنارش هستم». در جایگاه سخنرانی چندین وزیر، یکی بعد از دیگری، سخنرانی می کنند. از جمله اینها، بتسلایل سموتریش، وزیر دارایی معتقد به برتری یهودیان است. در زمان سخنرانی او، جمعیت بیشتر گوش می دهد و ساکت تر می شود.

هدف، دادگاه عالی

موشه سلامه، راهنمای گردشگری ۵۳ ساله ای که 10 سال پیش آنتیب را برای سکونت در بیت المقدس ترک کرده می گوید: «حال که دولتی که می خواهیم را داریم، باید به سوی چیزی که برای آن رأی دادیم برویم!». در نوامبر گذشته، او و همسرش به « اتسما یهودیت» (قدرت یهود) ، که حزب برتری جوی ایتامار بن گِویر وزیر امنیت ملی است، رأی دادند. بن گِویر تاکنون بارها بخاطر حرف های نفرت پراکن و نژادپرستانه محکوم شده است. به این ترتیب، سلامه امیدوار است که دولت سیاست شهرک سازی خود را به ساحل غربی رود اردن تحت اشغال تعمیم دهد. او به طور موجز می گوید: «در مناطق مورد نزاع ۶۰۰ هزار یهودی زندگی می کنند. تکلیف زمین های این منطقه تعیین نشده، خوب اکنون باید در این مورد اقدام و از این افراد شجاع که از اسرائیل حفاظت می کنند حمایت شود».

در این گردهمایی بزرگ «دست راستی ها»، سازمان «تکوما ۲۳» نیز حضور دارد که توسط براله کرومبی و نماینده حزب لیکود، آویشای بوآرون اداره می شود که هردو از فعالان هوادار ساخت شهرک های یهودی نشین هستند. به ویژه، آویشای بوآرون بخاطر مبارزه علیه اخراج شهرک نشینان شهرت دارد. او در سال ۲۰۱۷ در یک «خط مقدم» در آمونا شرکت داشت، که شهرکی بود که بدون مجوز مقامات اسرائیلی در ناحیه تحت اشغال ساحل غربی رود اردن ساخته شده بود. «تکوما ۲۳»، پس از نخستین تظاهرات مخالفان در تل آویو تأسیس شد و پیشتر هم تظاهراتی به نفع دولت در ۲۷ مارس سازماندهی کرده بود. پس از یک اعتصاب بی سابقه که کشور را فلج کرد، بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر انجام اصلاحات قضایی را به حالت تعلیق درآورد.

اکثر قضات دادگاه عالی به رغم مغایرت با حقوق بین المللی از شهرک سازی و اخراج فلسطینی ها حمایت کرده اند. به عنوان نمونه، در ماه مه ۲۰۲۲، رأی به جابجایی اجباری بیش از ۱۰۰۰ فلسطینی در «مسافر یطا» در ساحل غربی رود اردن دادند. با این حال، شهرک نشینان همچنان قضات ارشد دادگاه عالی را مانع اصلی بزرگ در راه اجرای بلندپروازی های خود، به ویژه در زمینه الحاق به خاک اسرائیل می بینند. نوآمی کاهن، مدیر بخش بین المللی سازمان ملی گرای اسرائیلی رگاویم، که یکی از لابی گران شهرک نشینان است که ۱۷ سال پیش توسط بتسلایل سموتریش و فردی دیگر تأسیس شده، توضیح می دهد که: «اصلاحات قضایی عاملی کلیدی است زیرا حتی اگر دولت اقدام کند، قضات کار آن را باطل می کنند. دادگاه عالی سابقه و پیشینه ای علیه حضور یهودیان در یهودیه و سامریه دارد». (یهودیه و سامریه نام هایی باستانی است که اکثر اسرائیلی ها برای توصیف ساحل غربی تحت اشغال رود اردن به کار می برند».

به این ترتیب، چند روز پیش از تظاهرات، گروه های هوادار شهرک سازی نوار ویدیویی را منتشر کردند که اسرائیلی های اخراج شده از این شهرک های خط مقدم را نشان می داد و همان پیام را هم می رساند. تمار نیزری، ساکن سابق آمونا می گوید: «در سال ۲۰۱۵، ما حکم دادگاه عالی مبنی بر تخریب شهرک را دریافت کردیم. در آنجا حتی یک عرب نبود. کسی این محل را نمی خواست و دادگاه عالی تصمیم به نابودی ما گرفته بود. اگر دادگاه عالی نبود، آمونا باقی می ماند».

«این حاصل بذرهایی است که ما کاشته ایم»

از زمان روی کار آمدن این دولت، فعالان شهرک سازی با حمایت اعضای ائتلاف، به وارد کردن فشار افزوده اند. در ۲۶ اوریل ۲۰۲۳، بتسلایل سموتریش هفتاد و پنجمین سالگرد اسرائیل (۱) را در حومش، شهرکی که در سال ۲۰۰۵ رسما تخلیه شده بود، همزمان با شهرک های غزه جشن گرفت. حدود ۱۵۰۰ شهرک نشین یهودی اسرائیلی برای نیایش در شیوا، بنیاد آموزش مذهبی ، در محل گردآمده بودند. از جمله آنها یوسی داگان رییس شورای منطقه ای ساماری (شمال ساحل غربی رود اردن) و دو نماینده مجلس: لیمور سون- هار- ملش از حزب اتسما یهودیت، ساکن پیشین حومش و زِوی سوکوت، عضو پیشین «جوانان تپه ها» جنبش جوانان شهرک نشین آخرالزمانی خشونت گرای افراطی بودند. بتسلایل سموتریش گفت: «این حاصل بذرهایی است که ما کاشته ایم».

درواقع، روز ۲۱ مارس ۲۰۲۳، مجلس اسرائیل قانون عدم تعهد سال ۲۰۰۵ را اصلاح کرد که منجر به بیرون کردن شهرک نشینان از غزه و ممنوعیت اسرائیلی ها در ورود به مناطق کرانه غربی رود اردن یا شهرک های یهودی نشین از جمله حومش شد و آنها حق استقرار در آنجا را نداشتند. در جناح اکثریت، دو نماینده این موضوع را نادیده گرفتند و قاطعانه نه تنها خواهان استقرار مجدد در شمال ساحل غربی رود اردن، بلکه همچنین در غزه شدند.

اوریت استروک وزیر در یک مصاحبه با رسانه صهیونیستی مذهبی هوادار شهرک سازی به نام آروتز شِوا تأیید کرد که:

«من نمی دانم این موضوع چقدر طول می کشد. بدبختانه، بازگشت به نوار غزه قربانی های زیادی بجا خواهد گذاشت، چنان که در غزه بجا گذاشت. اما در نهایت این بخشی از خاک اسرائیل است و ما روزی به آن بازخواهیم گشت».

ارتش برای تشکل دادن به شهرک نشینان

از زمان تخلیه، گروه هایی از شهرک نشینان مرتب کوشیده اند از نو در حومش مستقر شوند. این محلی است که در سال های پایانی دهه ۱۹۷۰ در زمین های خصوصی فلسطینی ها در شمال نابلس ایجاد شده است. در سال ۲۰۰۹، آنها موفق به ایجاد یک نیایشگاه یشیوا در آنجا شدند. پس از چندین بار تخلیه این محل، سرانجام ارتش اجازه داد که دانشجویان به آنجا بروند، اما مرتب خانه های پیش ساخته ای که فعالان برای گذراندن شب در آنجا می ساختند را تخریب می کرد. این یک محل گردهمایی بود و به این ترتیب در سال ۲۰۲۲، هزاران شهرک نشین به سوی حومش راهپیمایی کردند. این ضرب شستی بود که توسط وزارت دفاع نشان داده شد و ارتش را برای تشکل دادن به آنها بسیج کرد.

به این ترتیب، شهرک نشینان و واسطه هایشان در دولت می خواهند اطمینان یابند که بخش بزرگی از وعده های داده شده عملی خواهد شد. چنین است که توافق ائتلاف امضاء شده توسط حزب مذهبی صهیونیست تأیید می کند که اسرائیل بر سراسر این زمین ها «حق طبیعی» دارد و هدف اصلی اکثریت افزایش حاکمیت اسرائیل در کرانه غربی رود اردن- یا به عبارت دیگر الحاق آن به اسرائیل- است. فزون براین، در پایان فوریه، بتسلایل سموتریش به ریاست اداری مدنی، نهاد نظامی مسئول مدیریت سرزمین های فلسطینی اشغال شده منصوب شد. به این ترتیب، این قهرمان نژادپرست شهرک سازی، فرماندار کرانه غربی رود اردن شد. در ۱۲ فوریه، بنیامین نتانیاهو قانونی شدن ۹ «خط مقدم» و ۱۰ روز بعد بیش از ۷ هزار واحد مسکونی در شهرک های یهودی نشین را اعلام کرد.

یک روزنامه رایگان محافظه کار به نام اسرائیل حیوم در ۲۶ ژانویه اعلام کرده بود که هدف دراز مدت «رسیدن تعداد ساکنان به ۱ میلیون تن» در کرانه غربی رود اردن تحت اشغال است که امروز ۵۰۰ هزار شهرک نشین یهودی دارد و ۲۰۰ هزار شهرک نشین یهودی بیت المقدس شرقی نیز به آنها اضافه می شوند. تنها مشکلات «فنی و دیوان سالاری» می تواند اجرای طرح ها را به تعویق افکند. در مقاله مزبور در ادامه نوشته شده بود که شهرک نشینان از امکان اقدامات دیپلوماتیک نگرانی ندارند چون مقامات آمریکایی و اروپایی چندین دهه است که دربرابر پیشروی در شهرک سازی ها کاری جز محکوم کردن و ابراز نگرانی انجام نمی دهند.

اشغال سرزمین

شهرک نشینان با سیاست قرار دادن در مقابل عمل انجام شده آشنایی دارند و آن را با این امید اِعمال می کنند که جوامعی که به این صورت تشکیل می شود، بعدا توسط مقامات اسرائیلی قانونی شود. این درحالی است که همه آنها از دید قانون بین المللی غیرقانونی هستند. «خطوط مقدم» حتی درصورت تخلیه در اختیار ارتش می ماند. هنگامی که شهرک نشینان آنها را ضبط می کنند، زمین ها تقریبا هیچ گاه به فلسطینی ها بازگردانده نمی شود. به این ترتیب است که شهرک یهودی نشین اِویاتار در جنوب نابلس، که در ماه مه ۲۰۲۱ ایجاد و در ژوییه ۲۰۲۱ تخلیه شده، از آن پس به صورت منطقه نظامی درآمده است. در ۱۰ آوریل، شهرک نشینان این محل را برای سازماندهی یک راهپیمایی بزرگ انتخاب کردند که در آن ۱۵ هزار اسرائیلی، از جمله ۷ وزیر و چندین نماینده مجلس شرکت کردند. بوآز بیسموت، روزنامه نگار شبکه خبری هوادار اسرائیل آی ۲۴ از حزب لیکود توضیح می دهد که: «کسانی در قرن گذشته حکومت ما را ساخته اند [...] ما اکنون در مرحله تداوم هستیم. من پسر ۱۰ ساله ام را با خود آورده و به او گفته ام زمانی که به سن کنونی من برسد و به اِویاتار بازگردد [...] نه فقط اینجا قانونی بلکه یک شهر خواهد بود».

این گردهمایی های بزرگ فرصتی برای شهرک نشینان است تا چنان که سراه لیسون ، ساکن پیشین اِویاتار که امروز همراه شوهر و ۷ فرزندش چند کیلومتر دورتر در جنوب در شهرک یهودی نشین رحلیم اقامت دارد، به دولت بفهمانند که: «ما اینجا هستیم، شما را برای انجام کاری انتخاب کرده ایم. صبوریم اما ما را فراموش نکنید». او ادامه می دهد: :

«مسئله نه فقط اِویاتار، بلکه همه یهودیه و سامریه [کرانه غربی رود اردن] است. آیا این منطقه به دست دولت ما خواهد افتاد؟ آیا مردم دنیا سرانجام خواهند فهمید که این خاک متعلق به اسرائیل است؟ [...] ما برای آمدن به خاک خود – و نه فقط تل آویو و بیت المقدس- دعا کرده ایم».

به موازات این، فعالان به این امید در محل مستقر می شوند که با تشدید حملات پیروزی هایی به دست آورند. در ۲۶ فوریه ۲۰۲۳، در تاریکی شب، صدها شهرک نشین برای سعی در ساختن یک «خط مقدم»در زمین هایی آمده بودند که به روستای فلسطینی مقابل به نام بیتا تعلق دارد. آنها روز بعد به آرامی محل را تخلیه کردند. در آن سوی تپه از ماه مه ۲۰۲۱، ده فلسطینی کشته و ۶۸۰۰ تن دیگر بخاطر دفاع از زمین های خود مجروح شده اند. بازهم یک بار دیگر، وزارت دفاع دربرابر فشارهای شرکای برتری جویی یهودی تصمیم به تخلیه محل گرفت. سراه لیسون موضوع را چنین خلاصه می کند که: «تغییرات نمی تواند در یک چشم بهم زدن صورت گیرد. دولت نمی تواند تنها متکی به حامیان خود باشد زیرا در اسرائیل همه با حضور شهرک های یهودی نشین موافق نیستند. من درک می کنم که مقامات بخواهند برخی از این شهرک ها را برچینند و برخی دیگر را نه».

«توسعه» نِگِو و گالیله

به هرحال، در عین این که جنبش های هوادار شهرک سازی دربرابر دادگاه عالی ایستادگی می کنند، برای امتیاز گرفتن از دولت نیز به قضات این دادگاه متوسل می شوند. پس از حدود ۱۰ سال نبرد قضایی، رگاویم سرانجام موفق به دریافت چراغ سبز برای جابجایی اجباری حدود ۲۰۰ فلسطینی از حاشیه نشینان بدوی خان الاحمر در کنار بزرگراه بین بیت المقدس و جریکو(اریحا) شد. در این منطقه موسوم به «E1»، اسرائیل می خواهد شهرک نشینی را گسترش داده و بیش از پیش شهر مقدس ساحل غربی رود اردن را منزوی نموده و آن را به شهرک بزرگ معاله آدومیم متصل کند، اما دولت در اجرای این تصمیم تعلل می کند و ترجیح می دهد اجرای آن را به زمانی موکول کند که موجب واکنش ایالات متحده و اروپا نشود.

بنیامین نتانیاهو بیهوده می کوشد خود را داوری معقول بنمایاند. از ۴ ماه پیش که دولت زمام امور را در دست دارد، ترازنامه کار آن برای فلسطینی ها فاجعه بار است: بنابر ارقام اعلام شده توسط سازمان ملل متحد، از آغاز سال جاری تا ۲۳ مارس ۲۰۲۳ (۲)، دستکم ۸۹ فلسطینی، از جمله ۱۷ کودک، توسط ارتش یا شهرک نشینان یهودی اسرائیلی کشته شده اند که نسبت به سال ۲۰۲۲ افزایشی ۵۷ درصدی دارد. این درحالی است که سال ۲۰۲۲ هم به نوبه خود بسیار مرگبار بود. شهرک نشینان یهودی اسرائیلی عاملی مهم در کرانه غربی رود اردن تحت اشغال هستند. خشونت آنها امری غیرعادی نیست و بخشی از رویه ای است که هدفش اخراج فلسطینی ها از زمین هایشان است. به علاوه، کار آنها در حدی بزرگ با حمایت ارتش است که سربازان آن در هنگام حمله ها – اگر خود جزء حمله کنندگان نباشند- در آن حضور دارند.

بر همین روال بود که در حمله هماهنگ شده به شهر فلسطینی حواره و اطراف آن، در جنوب نابلس در ۲۶ فوریه ۲۰۲۳، به گفته شاهدان محلی صدها تن از شهرک نشینان مسلح همراه با حدود ۱۰ سرباز شرکت داشتند. در این حمله یک فلسطینی کشته شد و ۳۵۰ تن دیگر مجروح شدند. شهرک نشینان گفتند که در انتقامجویی برای کشته شدن دو برادر اسرائیلی به نام های هیلل و یاگل یانیو، ۲۲ و ۲۰ ساله از شهرک مجاور هار براخا اقدام کرده اند که در یک حمله فلسطینی ها در چند ساعت پیش از آن کشته شده بودند. بتسلایل سموتریش ، بدور از محکوم کردن خشونت ها با گفتن این که حکومت اسرائیل حواره را «از بین برده»، به خشم در اسرائیل و جامعه بین المللی دامن زد. او سرانجام ناگزیر از عذرخواهی شد و گفت که سخنانش بد تعبیر و تفسیر شده... و چند هفته بعد در پاریس آنها را نفی نمود و حتی وجود مردم فلسطین را انکار کرد.

شهرک نشین ها و حزب های برتری جویی که چنین روحیه ای دارند، حوزه عملکردشان محدود به ساحل غربی رود اردن تحت اشغال نیست. توافق های ائتلاف عمدتا پیش بینی می کند که اجرای برنامه برای «یهودی سازی» گالیله در شمال و نِگِو در جنوب، دو منطقه ای که تراکم زیاد جمعیت فلسطینی دارد است. مقامات این کشور رسما آنها را «عرب اسرائیلی» می نامند تا با هم میهنان خود در آن سوی خط سبز متمایز باشند. اسحاق واسرلوف از حزب اتسما یهودیت حتی به سمت وزیر توسعه نِگِو و گالیله منصوب شده تا برنامه هایی را در این مناطق اجرا کند. رگاویم تا حدی در فکر برنامه تعیین شده برای منطقه نِگِو بوده است. این درحالی است که در آغاز فوریه، واسرلوف شاهد افزوده شدن یک بخش به وزارتخانه خود شد... که مسئول کمک به تنظیم مقررات «خطوط مقدم» در ساحل غربی رود اردن تحت اشغال است.

۱- طبق تقویم عبری. دولت اسرائیل در ۱۴ مه ۱۹۴۸ ایجاد شد، تاریخی که برای فلسطینیان مشخص کننده نکبت است: تقریباً ۷۵۰ هزار نفر از آنها بدون امکان بازگشت مجبور به مهاجرت شدند و بیش از ۴۰۰ روستا به ویژه برای جلوگیری از از اسکان مجدد آنها در آنجا ویران شدند.

۲- در همان زمان، بر اساس گزارش سازمان ملل، چهارده اسرائیلی از جمله سه نوجوان کشته شدند. یازده نفر شهرک نشین بودند.