در ۱۵ مارس ۲۰۲۵، دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، همزمان با اعلام شورشیان حوثی به عنوان یک سازمان تروریستی، حمله هوایی گسترده‌ای را به خاک یمن با نام رمز « Rough Rider »(سوارکار وحشی) آغاز کرد. در یک ماه و نیم، بیش از ۸۰۰ حمله هوایی انجام شد. جنجال برپا شده از ماجرای موسوم به «سیگنال‌گیت» که منجر به نشت اطلاعات نظامی به خبرنگار نشریه آتلانتیک (The Atlantic) شد، غیرحرفه‌ای بودن دولت جدید را نشان داد. پیت هگست، وزیر دفاع ایالات متحده، به اشتباه این خبرنگار را به یک گروه چت امن اضافه کرده بود (۱). اما اثرات این استراتژی و پیامدهای آن، به ویژه برای غیرنظامیان یمنی، تا حد زیادی ناشناخته مانده است. با این حال، به نظر می‌رسد مداخله ایالات متحده، یمن را از دسترسی به راه‌حل مسالمت‌آمیز برای درگیری‌ای که بیش از یک دهه ادامه داشته است، دورتر می‌کند. رویکرد ترامپ همچنین نشان‌دهنده‌ی خطری برای دیپلماسی آمریکا است.
تبلیغات ماهرانه حوثی‌ها
دخالت مستقیم ایالات متحده، با حمایت لندن و تل آویو، بخشی از فشاری است که بر ایران و متحدانش وارد می‌شود. به طور خاص، این عملیات قرار است به تشدید تنش‌هایی پاسخ دهد که حوثی‌ها از نوامبر ۲۰۲۳ در دریای سرخ در حمایت از ساکنان غزه آغاز کرده‌اند. بیش از ۱۵۰ حمله آنها به کشتی‌های تجاری و سپس به ناوچه‌ها و ناوهای هواپیمابر غربی که از خطوط کشتیرانی محافظت می‌کنند، بدون شک جایگاه منازعه یمن را متحول کرده است. موضوع یمن که برای مدتی از رادار رسانه ها خارج شده بود، دوباره مورد توجه قرار گرفته چرا که مسیر دریایی‌ای را مختل کرده که مدیترانه و اقیانوس هند را به هم متصل می‌کند و تقریباً ۲۰ درصد از تجارت دریایی بین‌المللی معمولاً از طریق آن انجام می‌گیرد. عملیات حوثی‌ها، تجسم ظرفیت آنها برای اقداماتی است که بُرد جهانی دارد.
تبلیغات ماهرانه جنبش یمنی، باعث تضمین شهرت منطقه‌ای آنها شد. در واقع، حوثی‌ها امروز متعهدترین جنبش مسلح حمایت از فلسطین هستند. پهپادها و موشک‌های آنها بارها به خاک اسرائیل، از جمله تا حیفا در شمال، رسیده‌اند، مانند ۲۳ آوریل ۲۰۲۵، که این بار خسارتی به بار نیاورد.
سعودی‌ها در مواجهه با تبلیغات حوثی‌ها و برای اینکه به عنوان نیروهای کمکی به اسرائیل جلوه نکنند، عقب‌نشینی کرده‌اند. اما پیش از همه، آنها بر تمایل خود به فرار از باتلاق یمن تاکید داشتند. از سال ۲۰۲۲، یک پیمان عدم تجاوز ضمنی بین آنها و حوثی‌ها برقرار شده است. علیرغم فشار آمریکا (می‌توان شرط بست که این فشار در جریان سفر دونالد ترامپ به ریاض که برای اواسط ماه مه برنامه‌ریزی شده است، تشدید خواهد شد)، ارتش عربستان سعودی که از شکست دخالت خود در یمن که از سال ۲۰۱۵ آغاز شد، درس گرفته، همچنان فاصله امن خویش را با آن حفظ می‌کند.
بهایی که غیرنظامیان پرداختند
از زمان اولین حمله هوایی آمریکا به عنوان بخشی از عملیات « Rough Rider »(سوارکار وحشی)، تلفات غیرنظامیان چند برابر شده است. حوثی‌ها به همان اندازه که برای نشان ندادن ضعیف خود، موثر بودن حملات را پنهان می‌کنند، برای برجسته کردن خشونت تجاوز «آمریکایی-صهیونیستی» آنها را به نمایش می‌گذارند. بنابراین، آنها بمباران ۱۷ آوریل ۲۰۲۵ را که طبق گزارش‌ها ۸۰ کشته و بیش از ۱۵۰ زخمی در شمال تهامه بر جای گذاشت، و سپس بمباران ۲۸ آوریل در یک مرکز بازداشت مهاجران در نزدیکی مرز عربستان سعودی که طبق گزارش‌ها منجر به مرگ حداقل ۶۸ غیرنظامی، عمدتاً شرق آفریقائی تبار شد، به طور گسترده محکوم کردند. یک گردهمایی قبیله‌ای نیز روز اول عید، ۳۰ مارس مورد حمله قرار گرفت.
بازگشت بمباران‌های گسترده، پس از سه سال آرامش ناشی از خروج بالفعل سعودی‌ها، منبع اضطرابی برای یمنی‌ها، به ویژه در مناطق شمال غربی تحت کنترل حوثی‌ها است. در صنعا، و همچنین در صعده - مهد جنبش شورشی - و در دشت ساحلی تهامه، ویرانی گسترده‌ای به وجود آمده است. حملات مکرر به بندر رأس عیسی همچنین تهدیدی برای تأمین کمک‌های بشردوستانه می‌باشد که برای بقای ۶۰ درصد از یمنی‌ها ضروری است.
گروه‌های ضد حوثی یمنی، اگرچه متفرق، اما از فرصتی که حملات ایالات متحده ایجاد کرده، ابراز رضایت می‌کنند. در شرایط در بن‌بست قرار داشتن دولتی که توسط جامعه بین‌المللی به رسمیت شناخته شده، آنها عموماً خواهان از سرگیری حمله زمینی هستند. از جمله نیروهای نظامی طارق صالح، برادرزاده علی عبدالله صالح، رئیس جمهور سابق، در جنوب تهامه می‌تواند بسیج شود. بنابراین، حمله‌ای علیه شهر حدیده، بندر اصلی ورود کالا (و احتمالاً سلاح) به منطقه تحت کنترل حوثی‌ها و چهارمین شهر بزرگ کشور، می‌تواند به سرعت آغاز شود. حوثی‌ها برای این کار آماده می‌شوند، خندق حفر کرده و مواضع دفاعی خود را تقویت می‌کنند. در سال ۲۰۱۸، خطر انسانی ناشی از چنین نبردی، جامعه بین‌المللی را بر آن داشت تا ائتلاف به رهبری عربستان سعودی را تحت فشار قرار دهد. عربستان سپس موافقت کرد که توافق‌نامه‌های استکهلم را بپذیرد و از حمله صرف نظر کرد.
در نگاه به گذشته، این عقب‌نشینی اغلب توسط مخالفان حوثی‌ها به عنوان اشتباهی ارزیابی می‌شود که جنگ را طولانی‌تر و دشمنانشان را تقویت کرده است. بنابراین، از دیدگاه آنها، از سرگیری این کار ناتمام، اقدامی مناسب خواهد بود. اما به چه قیمتی برای غیرنظامیان ؟
فراتر از تعهد نظامی واشنگتن، طبقه‌بندی حوثی‌ها توسط ترامپ به عنوان یک سازمان تروریستی، اقتصاد و به ویژه سیستم بانکی را تضعیف می‌کند. به موسسات مالی دستور داده شده است نقل و انتقالات مالی با بانک مرکزی که تحت مدیریت حوثی‌هاست را قطع کنند. در حالیکه بانک مرکزی در تثبیت ارز و محدود کردن تورم موفق بوده است. بدین ترتیب جریان‌های تجاری و همچنین کار فعالان بشردوستانه نیز به طور بالقوه به حالت تعلیق در می‌آید. مداخله سازمان‌های غیردولتی بین‌المللی در مناطق تحت کنترل حوثی‌ها، که برای مثال مستلزم هماهنگی با هلال احمر یمن است، می‌تواند طبق قانون ایالات متحده به عنوان حمایت از یک گروه تروریستی تلقی شود.
یک تله‌ی پیچیده
با این حال، برخلاف لاف و گزاف دونالد ترامپ در رسانه‌های اجتماعی، رهبران حوثی هنوز تا حد زیادی خود را فراتر از بُرد بمباران حفظ کرده‌اند. در حالی که کشته شدن یحیی الحمران، مسئول امنیتی حوثی ها در صعده، در اواخر آوریل ۲۰۲۵ تایید شد، شایعه مرگ محمد علی الحوثی، شخصیت کاریزماتیک و رئیس کمیته انقلاب همچنان تایید نشده است. عبدالملک الحوثی، رهبر این جنبش، در هفته‌های اخیر ویدیوهای متعددی منتشر و دشمنان خود را تهدید کرده است، اما در عین حال مراقب بوده که گفتمانی ملی‌گرایانه را به کار گیرد، گفتمانی که هم ارتباط این جنبش با ایران و هم منطق فرقه‌ای خاص اعمال قدرت آن را ناروشن نگه می‌دارد. او در سخنرانی‌هایش همچنین از استدلالی استفاده می‌کند که به راحتی به قوانین بین‌المللی و لزوم محافظت از فلسطینی‌ها در برابر نسل‌کشی تکیه دارد. او با اشاره به ضعف واکنش جهان عرب به اسرائیل، عملیات نظامی حوثی‌ها را به عنوان انتقامی در برابر حملات ارتش اسرائیل به تصویر می‌کشد، حملاتی که البته به دوره‌های آتش‌بس در غزه احترام می‌گذارد.
در حالی که به نظر می‌رسد تعداد زیادی از نیروهای زمینی حوثی زیر بمب‌های آمریکایی جان خود را از دست می‌دهند، ظرفیت این جنبش یمنی برای آسیب رساندن همچنان پابرجاست. ناو هواپیمابر هری ترومن بارها مورد اصابت گلوله قرار گرفت. خاک اسرائیل، اگرچه توسط مجموعه‌ای کامل از سیستم‌های امنیتی محافظت می‌شود، اما همچنان هدف قرار می‌گیرد، به‌ویژه از طریق ارسال موشک‌های جدید به نام فلسطین-۲. علاوه بر این، دخالت نیروی دریایی فرانسه در ۱۸ آوریل ۲۰۲۵ لازم آمد تا یک پهپاد مسلح سرنگون شود.
این تعهد نظامی هزینه‌ای دارد که قابل اغماض نیست. شانزده پهپاد آمریکایی ریپر (که به گفته منابع، هر کدام حدود ۳۰ میلیون تا ۱۰۰ میلیون دلار ارزش دارند) از زمان درگیری حوثی‌ها در دریای سرخ در نوامبر ۲۰۲۳ توسط آنها سرنگون شده‌اند، که هفت مورد آن از ۱۵ مارس ۲۰۲۵ تاکنون بوده است. هزینه این کار نه تنها مالی، بلکه استراتژیک نیز بوده است. دو فروند از یازده ناو هواپیمابر آمریکایی در حال خدمت، به طور قابل توجهی در این منطقه مشغول به نبرد هستند. برای ارتش آمریکا، مداخله علیه حوثی‌ها نیازمند تجهیزات بسیار پیشرفته‌ای است که به راحتی قابل جایگزینی نیستند و ممکن است در جاهای دیگر با کمبود آنها مواجه شوند.
در نتیجه به گفته نیویورک تایمز، موشک‌های مستقر در منطقه هند و اقیانوس آرام، به دریای سرخ منتقل شده‌اند که به طور بالقوه مواضع دفاعی تایوان را تضعیف می‌کند(۲). اتهامات مطرح شده توسط ایالات متحده علیه چین، که مظنون به ارائه اطلاعات حساس به حوثی‌ها از طریق ماهواره‌های چانگ گوانگ است، نشان می‌دهد که دامی که حوثی‌ها پهن کرده‌اند تا چه حد پیچیده می‌باشد و اکنون فراتر از چارچوب منطقه‌ای است. چین در حال ارزیابی مجدد جایگاه خود در خاورمیانه است و بحران یمن می‌تواند اهرم فشاری در خدمت این کشور باشد. در واقع، اگرچه محصولات تولید شده در کارخانه‌های چینی به مقصد اروپا ، عمدتاً از طریق دریای سرخ ترانزیت می‌شوند، کشتی‌های آن از سال ۲۰۲۳ از حملات حوثی‌ها در امان بوده‌اند.
روسیه در کمین
در عین حال، به نظر می‌رسد که این درگیری به طور فزاینده‌ای توسط روسیه مورد توجه قرار گرفته است. مانند چین، این کشور مدت‌ها از مسئله یمن فاصله گرفته بود، به‌ویژه به این دلیل که حفظ روابط صمیمانه با عربستان سعودی و امارات متحده عربی که درگیر جنگ نظامی با حوثی‌ها بودند، ضروری بود. بنابراین نوعی بی‌طرفی، منطقی به نظر می‌رسید. با این حال، به نظر می‌رسد چند ماه گذشته نقطه عطفی را رقم زده است. خود سعودی‌ها به دنبال کاهش تشنج با ایران هستند تا نقش خود را به عنوان میانجی ایفا کنند. بنابراین، خالد بن سلمان، وزیر دفاع، در اواسط آوریل ۲۰۲۵ به تهران رفت و در آنجا با علی خامنه‌ای، رهبر ایران، دیدار کرد. برای روسیه، مداخله در بازی یمن دیگر به طور خودکار به معنای اختلاف با سعودی‌ها نیست.
از آن زمان، ابتکارات محتاطانه چند برابر شده‌اند. در پایان سال ۲۰۲۴، یک هیئت عالی‌رتبه حوثی از مسکو بازدید کرد. در همین حال، کانال‌های روسی جذب نیروی یمنی برای اعزام به جبهه اوکراین، کشف شد. این موارد مربوط به چند صد جنگجو بود که برخی از آنها پس از بازگشت آنرا علنی کردند(۳). کارشناسان تسلیحات سازمان ملل متحد (UN) نیز به استفاده تجهیزات جدید روسی توسط حوثی‌ها اشاره کرده است. در نهایت، بر طبق داده‌های منابع آزادی که توسط رسانه تحقیقاتی Bellingcat تجزیه و تحلیل شده است، گندم اوکراینی که توسط روسیه در کریمه توقیف شده بود، ظاهراً در حدیده تخلیه شده است. ظاهراً این محموله از طریق ایران و با دور زدن کنترل‌های سازمان ملل، دوباره فروخته شده است(۴). این عناصر نشان می‌دهند که چگونه حوثی‌ها، که وارد رویارویی مستقیم با ایالات متحده شده‌اند، به عنوان اهرمی - با هزینه کم - توسط قدرت‌های مختلف برای برهم زدن تعادل جهانی مورد استفاده قرار گرفته‌اند. بسیاری از یمنی‌ها از این بازی که خارج از کنترل آنهاست، ظاهرا خسته هستند.
۱- Jeffrey Goldberg, « The Trump Administration Accidentally Texted Me Its War Plans », The Atlantic, 24 mars 2025.
۲- Edward Wong et Eric Schmitt, « U.S. Commanders Worry Yemen Campaign Will Drain Arms Needed to Deter China », The New York Times, 8 avril 2025.
۳- Kersten Knipp et Safia Mahdi, « Yemenis forcefully recruited to fight for Russia in Ukraine », Deutsche Welle (DW), 12 juillet 2024
۴- Bridget Diakun et Yörük Işık, « Ukraine ‘Outraged’ at Yemen Grain Shipment From Occupied Crimea », Bellingcat, 18 décembre 2024.
