در جنگ نابود کننده ای که اسرائیل در ماه اکتبر ۲۰۲۳ در غزه به راه انداخت، یک مورخ جنگ استعماری الجزایر مانند من با وحشت، وقایع و رخدادهایی آشنائي را می بیند که در فلسطین اشغالی باز سازی شده است.
به این ترتیب، حمله خونین هفتم اکتبر ۲۰۲۳ علیه نیروهای نظامی و غیر نظامیان اسرائیلی، یاد آور حمله صورت گرفته در ماه اوت ۱۹۵۵ توسط جبهه آزادی بخش ملی در شمال کنستانتین است، که طی آن ۱۷۱نفر قتل عام شدند، چیزی شبیه همان انفجار مرگبار نفرت از استعمار و مستعمره نشینانی که طی دهه ها انباشته شده بود. پس از آن طی سرکوب بی رحمانه و گسترده تا ۱۰ هزار غیر نظامی الجزایری کشته شدند ، قتل‌عامی که در آن زمان هم تحت عنوان « جنگ بر علیه تروریسم» توجیه شد، که بهانه ای برای مبرا کردن خود از هرگونه محدودیت قانونی و اخلاقی است (۱).
از ۷ اکتبر ۲۰۲۳ واکنش های اسرائیل به حمله حماس از بسیاری جهات به عکس العمل های فرانسه در الجزایر شبیه بوده است : قتل عام های مبتنی بر باور داشتن به اصل مسئولیت های جمعی، نادیده گرفتن هر گونه تمایز بین غیر نظامیان غیر مسلح و رزمندگان، به کار گیری سلاح های غیر متعارف منع شده، ناپدید کردن های اجباری، شکنجه، اعدام های خود سرانه و زندانی کردن های غیر قانونی بزرگسالان و کودکان، و همه این اقدامات در زمینه ی هتک حرمت انسانی سیستماتیک از استعمار شدگان، به شکلی بی شرمانه، در اسرائیل از سوی دولت و جامعه صورت می گیرد، و بسیار فراتر از سطح بالای نژاد پرستی استعماری اعمال شده در الجزایر است، که با ماهیت آشکار نسل کشی رخ داده بود.
اما در حال حاضر شبح استعماری دیگری در غزه با پروژه شگفت انگیز برپایی اردوگاه های بزرگ کار اجباری که به تقلید از اورول « بشر دوستانه » نامیده می شود❊، پدیدار شده است.
خیال پردازی استعماری رادیکال زدایی
پیامی که توسط ایینون ماگال روزنامه نگار اسرائیلی در تاریخ ۱۹ ماه مارس ۲۰۲۵ در شبکه X ( توئیتر سابق) منتشر شد، به وضوح ماهیت این اقدام را آشکار می کند :
ارتش اسرائیل قصد دارد (....) همه ساکنان نوار غزه را به یک منطقه بشردوستانه جدید، که به منظور اقامت طولانی مدت ایجاد خواهد شد، منتقل کند، منطقه ای که بسته خواهد بود ، و هر کس بخواهد وارد شود، مورد بازرسی قرار می گیرد تا اطمینان حاصل شود که تروریست نیست. ارتش اسرائیل این بار اجازه نخواهد داد که جمعیت شورشی نسبت به تخلیه ( نوار غزه) مقاومت کند. هر کس که خارج از منطقه بشردوستانه باقی بماند، تحت پیگرد قرار می گیرد.
به گزارش رویتر، چنین به نظر می رسد که از آن زمان این پروژه در چار چوب بنیاد بشردوستانه غزه مورد تآیید ایالات متحده قرار گرفته است. بنیادی که در حال حاضر توزیع کمک های بشردوستانه را به طور انحصاری در رفَح مدیریت می کند، و توسط همه سازمان های غیر دولتی به عنوان تشکیلات شیاد و مجرم محکوم شده است ( ۲). در جریان همین « توزیع ها » است که هر روز دهها جوان فلسطینی توسط گلوله های ارتش اسرائیل که در کمین آنها نشسته اند کشته می شوند.
صحبت از ایجاد « منطقه ترانزیت بشردوستانه »(ZTH ) است. مورخان با بزک کردن این اصطلاح که به جای اردوگاه های کار اجباری مورد استفاده قرار می گیرد، آشنا هستند. در الجزایر، این اردوگاه ها « مراکز دسته بندی»، « مراکز اسکان»، و « مراکز تجدید قوا» نامیده می شدند. در زمان استقلال در سال ۱۹۶۲، یک چهارم جمعیت الجزایر طی سالها در این مراکز زندانی بودند. در اینجا، مسئله تجدید قوای اجباری صد ها هزار نفر از مردم غزه در « هشت اردوگاه» در غزه و همچنین خارج از آن ( از مصر و قبرس نام برده شده) است، تا همان افرادی که عامل گرسنگی آنها بوده و توسط آنها مورد خشونت قرار گرفته اند، بتوانند « کمک های بشردوستانه» را به آنها عرضه کنند. گفته می شود که اقدام به « رادیکال زدایی» نیز در مورد آنها اعمال خواهد شد. نیتی که نمونه بارز فانتزی استعماری مبنی بر کنترل کامل جسم و ذهن توده های استعمار شده است که پیش از آن در الجزایر رایج بوده است.
باز آموزی استعمار شدگان
در همان اوایل جنگ، فرانسه برای در هم شکستن مقاومت مردم الجزایر، در مقیاسی بسیار گسترده در مناطق روستایی، که آنها را تحت تاثیر ناسیونالیسم « فاسد» یا « آلوده » شده تلقی می کرد، اقدام نمود، و از سال ۱۹۵۹ به بعد این روند را تسریع کرد. برای شکست دادن یک سازمان مخفی که همچون « ماهی در آب» در یک جمعیت مورد استعمار واقع شده نامرئی می شد، لازم می دانست « ظرف آب را خالی کند». حتی اگر لازم باشد، با اعمال جنایت وتحمیل آوارگی اجباری گسترده، چیزی که نادیده گرفتن همه قوانین را در شرایط جنگ استعماری، امروز همچون دیروز، مجاز می داند.
در چنین شرایطی، صدها هزار روستایی مجبور به ترک اجباری روستاهای خود شدند. آنها در هزاران اردوگاه ، اغلب دور از هم، که هریک چندین هزار نفر را در بر می گرفت، محبوس شدند. تبعید شدگان در فضایی که با سیم های خاردار محصور شده بود، توسط نیروهای نظامی که اغلب تحت فرماندهی بخش های ویژه اداری (SAS ) قرار داشتند، محافظت می شدند. این تبعید شدگان که بقای آنها اغلب به کمک های « بشردوستانه » وابسته بود، می‌بایست تحت « باز آموزی » قرار گیرند – هنوز از رادیکال زدایی صحبتی به میان نمی آمد – تا به مخالفان جبهه آزادی بخش ملی تبدیل شوند. فابیَن ساکریست، مورخی که درمورد این اردوگاه ها تحقیق کرده، می نویسد : « رهبران SAS سعی کردند، تا اگر نه تعهد، لا اقل حمایت الجزایری ها را نسبت به خود جلب کنند. برای توفیق در این کار ، آنها از تکنیک های گوناگونی از اجبار ( از خشونت نمادین، تا خشونت فیزیکی) گرفته، تا ترغیب، استفاده کردند». شکست کامل سیاست « باز آموزی» استعمار شدگان، به طور کامل مستند شده است.
همان طور که گزارش کار آموز جوان مدرسه ملی مدیریت ENA به نام میشٍل روکارد، در سال ۱۹۵۹ آشکار کرد، شرایط بقا در این اردوگاه ها وحشتناک بود (۳). فابین سانسکریت تخمین می زند که « نزدیک به ۲۰۰ هزار الجزایری – اکثرآ کودک – به دلیل فقر و محرومیتی که در این اردوگاه ها حاکم بود، جان خود را از دست دادند ». در همان زمان، مناطق وسیعی که ساکنانش تخلیه شده بود، و روستا هاشان با خاک یکسان شده بود، « مناطق ممنوعه» اعلام شدند. ارتش دستور داشت هر کس را در آن مناطق ببیند، تیرباران کند. اظهارات مقام های اسرائیلی در مورد پروژه « منطقه ترانزیت بشردوستانه » را دوباره مرور کنید : شباهت بین این دو قابل توجه است.
البته تفاوت های قابل توجهی بین اقدامات انجام شده توسط فرانسه در الجزایر، و آنچه توسط اسرائیل در غزه و کرانه باختری صورت گرفته است، وجود دارد. یکی از این تفاوت ها این است که فرانسه تحت نظارت شدید جامعه بین المللی و حتی بخشی از افکار عمومی قرار داشت، چیزی که ایجاب می کرد خشونت اعمال شده نسبت به استعمار شدگان را تا حدودی تعدیل کند، یا لااقل تا جای ممکن آن را مخفی نگاه دارد. متآسفانه هیچ یک از این ملاحظات، در حال حاضر اسرائیل را از آنچه که تخیل و فانتزی نهایی هر مستعمره نشینی است، باز نمی دارد : حذف فیزیکی مردم استعمار شده ای که مقاومت می کنند.
❊توضیح مترجم : اشاره به قضاوت جورج اورول نویسنده معروف، در کتاب روزهای برمه، به رفتار انگلیسی ها در هندوستان تحت استعمار امپراتوری بریتانیا
پی نوشت ها :
۱ – مراجعه کنید به : Claire Mauss-Coppeau. Algérie, 20 aout 1955.Payot.2011.
۲ – Jonathan Landay et Aram Roston. “ Exclusive : Proposal outlines large-scale ‘Humanitarian Transit Areas’for Palestinians in Gaza “. Reuters. 11 juin 2025.
۳ – .Michel Rocard, Vincent Duclert. Pierre Encrevé Claire Andrieu, Gilles Morin, et al.. Rapport sur les camps de regroupement : et autres textes sur la guerre d’Algérie. Vincent Duclert ; Pierre Encrevé ; Claire Andrieu ; Gilles Morin ; Sylvie Thénault. Édition Mille et Une Nuit. Pp.322 . 2003.