پروژه های آمریکائی « اوتان عربی »

بر علیه ایران و همراه با اسرائیل · کمی بیش از ۶۰ سال قبل از این، لندن و واشنگتن به اتفاق معاهده تشکیلات خاور میانه (Middle East Treaty Organization, METO) راکه تحت عنوان پیمان بغداد نیز شناخته می شد، پی ریزی کردند. یکی از پیمان های بیشمار بر علیه شوروی. امروز اقدام جدیدی پیمان نظامی، امنیتی ای را بخاطر می آورد که در زمان خود با مخالفت شدید جمال عبدالناصر مواجه شده بود و بدنبال آن در فردای سرنگونی پادشاهی در عراق در ۱۹۵۸ به چیزی بدون اهمیت تبدیل شد.

۲۸ ژوئیه ۲۰۱۸ رسانه ها از تصمیم دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا به دعوت از کشورهای عرب خلیج ( فارس *) به یک کنفرانس در نیمه ماه اکتبر در واشنگتن خبر دادند. به روایت رسانه ها چنین بنظر می رسد که هدف از این گرد همائی افزایش همکاری بین رهبران کشورهای خلیج (فارس) و ایالات متحده در زمینه های امنیت، نظامی و سیاسی برای مقابله در برابر ایران است.برای هیآت حاکمه آمریکا، این نشست فرصتی برای اعلام بنیان نهادن پایه های تشکیلاتی تحت عنوان « راهبرد ائتلافی خاورمیانه The Middle East Strategie Alliance » خواهد بود.

انتظار این خبر از زمان مسافرت ترامپ به عربستان سعودی در ۲۲ ماه می ۲۰۱۷ وجود داشت. سفری تاریخی که با وجودی که بیش از دو روز طول نکشید، نشست های بسیاری با سران کشورها را در پی داشت : ملاقاتی دو جانبه بین رئیس جمهور آمریکا و پادشاه عربستان سعودی و ملاقات دیگری با رهبران کشورهای عضو شورای همکاری های خلیج (فارس) CCE و نشست سوم با نمایندگان ۵۵ کشور عرب و مسلمان که در ریاض گرد هم آمده بودند.

انشقاق در خلیج (فارس)

ملاقات های متعدد، اما امکان رسیدن به یک توافق را فراهم نکرد، با وجود دردست نبودن هیچ گونه اطلاعاتی برخی گمان بر این دارند که این عدم توافق ناشی از عملکرد آمریکا بوده است. با همه اینها چیزی جز حدس وگمان در مورد جنبه های رسمی مثل نام ائتلاف و لیست کشورهای بنیان گذارآن وجود ندارد.

در بین دلایل اصلی این تآخیر، می توان به ناتوانی دولت ترامپ در برقراری یک استراتژی کاربردی منسجم در ارتباط با کل منطقه خاورمیانه و از جمله خلیج (فارس)، وهمچنین تآثیر تنش های موجود بین امارات متحده عربی و عربستان سعودی از یک سو و قطر ازسوی دیگر اشاره کرد. دو رقیبی که در خفا می کوشند رئیس جمهور آمریکا را ازطریق تسهیلات سیاسی، اقتصادی و نظامی به حمایت از خود وادارند. علی رغم ـ یا بواسطه ؟ ـ این تعلل ها عربستان سعودی به تنهایی ۳۸۰ میلیارد دلار« معادل ۳۲۳ میلیارد یورو» برای قراردادهای تجاری، ازجمله حدود ۱۰۰ میلیارد دلار«معادل ۸۵ میلیارد یورو» برای خرید تسلیحات نظامی به آمریکا تعهد داده است. بنابراین به هم پیوستگی این عوامل دونالد ترامپ را بر آن داشته است که اقدامش را به تآخیر اندازد. شرکت کنندگان ملاقات های سه گانه فوق الذکر در نهایت به بیانیه ریاض دل خوش داشتند که بر« همکاری فشرده بین شرکت کنندگان، بمنظور مبارزه بر علیه تروریسم در همه اشکال آن و بر علیه ریشه های ایدئولوژیک و خشک کردن منابع مالی آن»، « تحکیم همزیستی و بردباری سازنده بین کشورهای مختلف، ادیان و فرهنگ ها» و « مصمم بودن به مبارزه با فرقه گرایی و دخالت در امور کشورهای دیگر » تآکید می کند.

اکثر رسانه ها نام « اوتان عربی » را برگزیده اند که با نام های « اوتان اسلامی » و « اوتان خاورمیانه ای » در دو سال گذشته مورد استفاده قرار می گرفت. تعدد نام های انتخاب شده، تفاوت دیدگاه ها در ترکیب و نقش منطقه ای این تشکیلات و همچنین شرایط الحاق به آن و نقش کشورهای عضو دربطن چنین سازمانهایی را آشکار می کند. از نظر آمریکا وضعیت مطلوب آنست که ایالات متحده در رآس چنین تشکیلاتی قرار داشته باشد ، عربستان سعودی و امارات متحده عربی تآمین کنندگان مالی آن بوده و مصر واردن به نوبه خود منابع انسانی آنرا تآمین کنند. ودر نهایت هنگامی که کاسبی قرن به سرانجام رسید و مسآله فلسطینی ها به تاراج رفت، عضویت اسرائیل هم طبیعتآ مطرح خواهد شد. گرچه هیچ چیز نشان از آن ندارد که طرف های اصلی معامله « کشورهای خلیج، (فارس) مصر واردن » با دیدگاه واشنگتن همسو باشند، هیچ چیز نیز نمی تواند مانع از آن شود که فکر کنیم آنها قادر خواهند بود انتقادات خود را مطرح کنند و یا حتی به مخالفت با آن برخیزند.

چنین بنظر می رسد که MESA الزامآ جایگزین سازمانهای امنیتی و سیاسی موجود در منطقه خواهد شد. قدیمی ترین آنها که کم اهمیت ترین آنها نیز هست، پیمان دفاع و همکاری های مشترک است که بین کشورهای عضو اتحادیه عرب منعقد شده است. پیمانی که در سال ۱۹۵۰ منعقد شد ولی هرگز مورد احترام قرار نگرفت. نشانه هایی از آن تنها گاهی در نهادهای نمادین دیده می شود. اما ائتلاف جدید به دو پیمان نظامی ـ امنیتی دیگر « سپر دفاعی شبه جزیره Bouclier de la Péninsule و ائتلاف نظامی اسلامی برای مبارزه علیه تروریسم، که توسط رهبران کشورهای (عربی) خلیج (فارس) تشکیل و تآمین مالی شده است، نیز خاتمه می دهد.

حذف « سپر دفاعی شبه جزیره »، جز برای بحرین که بر مبنای توافقات این پیمان عربستان سعودی و امارات متحده عربی با دخالت نظامی جنبش بهار ۲۰۱۱ در این کشور را سرکوب کردند، برای بقیه کشورها زیان کاربردی ندارد. از زمان انعقاد آن در ۱۹۸۲، این تشکیلات جز هماهنگی حد اقلی بین نیروهای نظامی خلیج (فارس)، از طریق برگزاری مانور و تمرین های مشترک عمل کرد دیگری نداشته است. علاوه بر این از سه سال پیش، بعد از شروع جنگ در یمن در وضعیت مرگ کلینیکی قرار داشت، تصمیمی نابخردانه که به ایفای هرگونه نقشی از سوی آن در منطقه پایان داد.

زمامداران عربستان سعودی می باید در آنچه به آنها ارتباط دارد از ائتلاف اسلامی ـ نظامی مبارزه بر علیه تروریسم که از طریق آن سعی می کنند فرجامی برای جنگ در یمن بیابند، چشم پوشی کنند. ولیعهد عربستان سرمایه گذاری سیاسی و مالی زیادی را در آن تقبل کرده است. ائتلافی که در ۲۰۱۵ منعقد شد، حدود ۴۰ کشور عرب و اسلامی را در بر می گیرد و طی سه سال تصمیمات فراوانی برای محکم کردن زیرساخت های لازم در جهت سامان دهی این پروژه انجام شده است.

راه انتخابی شاهزاده ـ ولیعهد عربستان

ائتلاف اسلامی برای محمد بن سلمان در حقیقت «اوتانی » است که می تواند با تکیه بر آن برای تبدیل سرزمین پادشاهی اش به یک قدرت مسلط منطقه ای و نه فقط یک دولت معمولی تحت نفوذ آمریکا ئی حساب کند. او امید وار است با اوتان اسلامی، عربستان سعودی نقش عمده ای را که آمریکا در اوتان دارد عهده دار شود و اعلام کرده که همچون واشنگتن بخش عمده هزینه مالی این پروژه را تآمین می کند.

با اعتقاد به این که نقش اساسی در زمینه نظامی به عهده پاکستان دارنده بمب اتم خواهد بود تا مصر یا کشوری دیگر، محمد بن سلمان سریعآ بسیاری از امرای ارشد ارتش پاکستان را به همکاری دعوت کرد. کسانی چون ژنرال احمد شجاع پاشا، ارئیس اطلاعات نظامی ، ژنرال راحل شریف فرمانده سابق ارتش پاکستان که از سوی او به سمت فرمانده نظامی ائتلاف منصوب شد. در اواخر ماه نوامبر ۲۰۱۷ هنگام گردهمایی شورای وزیران دفاع ائتلاف در ریاض، محمد بن سلمان از اینکه کشورهای عضو « با هماهنگی و همکاری متداوم از اقدامات یکدیگر در زمینه های گوناگون چه نظامی، مالی، امنیتی یا سیاسی ( هریک به تناسب امکانات و توانایی اش ) پشتیبانی می کنند، اظهار رضایت نمود. ولی شاهزاده ـ ولیعهد سعودی، همچون دیگر رهبران منطقه که رؤیای ایفای نقش رهبری را در سر می پرورانند بزودی مجبور خواهند شد برای خوشایند رئیس جمهور آمریکا با این امید که همچنان از حمایت واشنگتن برخوردار باشند از جاه طلبی هایشان دست بردارند.

یادآوری پیمان بغداد

در ماه اکتبر آینده مفسران وضعیت کنونی را با بعضی از دوران های هژمونی غرب در منطقه مورد مقایسه قرار خواهند داد. حدود ۶۰ سال پیش از این انگلستان و ایالات متحده آمریکا پیمان تشکیلاتی خاور میانه « Middle East Treaty Organisation, METO » را که می بایست همه کشورهای عرب خاورمیانه را دربر گیرد، با هدف مخالفت با اتحاد جماهیر شوروی و« محافظت ملت های منطقه از خطر کمونیسم » پایه گذاری کردند. ولی این استدلال که خطر اصلی برای امنیت و صلح در منطقه اتحاد جماهیر شوروی است و نه اسرائیل، کشورهای عرب و بخصوص مصر تحت رهبری جمال عبدالناصر را متقاعد نمی کرد، واو با قرار گرفتن در رآس جنبش وسیع اعتراضات توده ای نسبت به تشکیلاتی که به نظر آنها برای تآمین منافع قدرت های امپریالیستی مورد استفاده قرار می گیرد، به مخالفت با آن بر خواستند. پیمان بغداد اما به کشورهای ترکیه، پاکستان، عراق،ایران و انگلستان محدود می شد. ایالات متحده بدون عضویت دراین پیمان در فعالیت های نظامی آن شرکت می کرد....تا هنگامی که انقلاب عراق اولین ضربه را به آن وارد کرد و انقلاب ایران در ۱۹۷۹ به حیات آن پایان داد.

بنا براین سه هفته قبل از اعمال تحریم های جدید آمریکا بر علیه تهران، که بخصوص شامل ممنوعیت فروش نفت می شود، کنفرانس سران آمریکا و کشورهای خلیج (فارس)برگزار خواهد شد. عقیده عمومی بر این استوار است که دونالد ترامپ به هیچ وجه آماده شنیدن مخالفت ها از جانب کشورهای دعوت شده به این اجلاس نخواهد بود. حتی با این فرض که در برگ شناسائی تشکیلات MESA عضویت اسرائیل صریحآ قید شده باشد یا نه، در حال حاضر اغلب این کشورها دیدگاه آمریکا را که بر مبنای آن خطر اصلی برای امنیت و صلح در منطقه ایران است ونه اسرائیل، پذیرفته اند.

* آنچه در پرانتز آمده از سوی مترجم فارسی افزوده شده است.

توضیح مترجم :

در مورد نام خلیج فارس بر مبنای مدارک معتبر تاریخی شکی برای اثبات حقانیت و درستی این نام در منطقه خاورمیانه وجود ندارد. متاسفانه مدتی است که تحت تآثیر نفوذ سیاسی و اقتصادی یرخی ازسران کشورهای عرب منطقه، بعضی از نویسندگان و سیاست پیشگان، آگاهانه به تغییر و مسخ آن اقدام می کنند و واژه هایی چون « خلیج » یا « خلیج عرب و فارس » را مورد استفاده قرار می دهند. چیزی که از دیدگاه تاریخی و آکادمیک قابل دفاع نیست و بر عهده ماست که با آن مبارزه کنیم.