گرچه فرانسه سومین صادرکننده اسلحه در جهان است، اما اسرائیل نیز به رغم رتبه هشتم، با توجه به اندازه کشور، در این رده بندی، «مقامی» نسبتا چشمگیر دارد. گرچه دوکشور در بسیاری از زمینه ها، روابط دوستانه دارند، در زمینه دفاعی [نظامی] امر پیچیده تر است. از یک سو، صنایع آن ها در رقابت با یک دیگر قرار می گیرند و اسرائیل تمایل دارد که برای قاپیدن بازار، قیمت ها را «بشکند». اما، از طرف دیگر، اسرائیل به ویژه، با پافشاری، به مِلکِ طِلقِ سنتی نظامیان و جنگ افزار فروشان فرانسوی یعنی آفریقا چشم طمع دوخته است. از زمان پیمان های اسلو، اسرائیل به قاره آفریقا توجه فراوان کرده است، از جمله در زمینه «حفاظت» از قدرت های حاکمه موجود.
به یقین، افسران و ماموران فرانسوی و اسرائیلی به صورتی مخفیانه در برخی جبهه ها همکاری می کنند، برای مثال با ارتش کامرون در شمال آن کشور در نبرد با بوکو حرام [«جماعه السنه الدعوه و الجهاد»، متحد پیشین القاعده و کنونی داعش]. اما، در خود یائونده، پایتخت کشور، یکی از ستون های «فرانس آفریقا» [کنایه به رابطه نواستعماری فرانسه در آفریقا]، مزدوران اسرائیل از دیرباز، گردان ضربتی کامرون BIR، واحد نظامی ویژه زیرفرمانِ پُل بیا (رئیس جمهور) را آموزش می دهند. شرکت های اسرائیل به این گردان تجهیزات و از جمله مسلسل های تهاجمی می فروشند. نکته ای که صاحبان صنایع تسلیحاتی فرانسه را خشمگین می کند چرا که کامرون مشتری سنتی شان است. یک مهندس بخش نظامی می گوید: «در بازار آفریقا ما به شدت در رقابت هستیم، اما اکنون، کاملا درمخمصه گیرکرده ایم. در ناحیه های پرمخاطره، نیجریه، منطقه دریاچه های آفریقا، زیمباوه و مالاوی، اسرائیل بازار را در اختیار دارد. صاحبان صنایع ما، به ویژه تالِس و سَفران دچار دودستگی اند، در حالی که اسرائیلی ها بسیار متفقند».
آخرسر و شاید به ویژه، به این دلیل که مناسبات وارونه شده اند: در سال های ١٩٥٠ و ١٩٦٠ فرانسه به اسرائیل اسلحه می فروخت. امروز، اسرائیل در زمینه مراقبتِ سایبری، هواپیماهای بدون خلبان (پهپاد) و حتی سربازان روباتی به فرانسه تجهیزات می فروشد. این نکته ای است که به غرور وسواس آمیز نظامیان و صنایع دفاعی فرانسه برمی خورد. و اگر لابی گران اِلنِت و نمایندگی های بازرگانی فرانسه-اسرائیل لحظه ای از ستایش کیفیت «گفتگوی استراتژیکی» بین دو کشور غافل نیستند، می توان آن را به زبان دور از تعارف چنین ترجمه کرد: «هرکسی هر نوع اسلحه ای که می فروشد، نباید زیاد پا تو کفش من بکند»، هنگامی که وقت صحبت جدی در این باره می رسد، صداها به نجوا شبیه می شود. یک نماینده مجلس می گوید: «اوه، نه، من به شما رقم نخواهم داد، ابتدا به این دلیل که نمی دانم». نماینده دیگری می افزاید «خوب، این چیزها خودبخودی پیش می روند، اطلاع زیادی نداریم». آری بِنسِمهون، مدیر النت فرانسه توضیح می دهد «تبادل اطلاعات وجود دارد.» و بدون توضیح اضافی می گوید «در زمینه نظامی، استراتژیکی و مبارزه با تروریسم، همکاری خوبی بین دو کشور وجود دارد». پاتریس بووِرِه، از «دیدبان تسلیحات» توضیح می دهد که «عدم وجود شفافیت که خاص حوزه نظامی است (با پوشش اسرار دفاعی و همراه با “اسرار تجارتی”) (١) کاملا دردسر آفرین است».
شرکت اِلبیت، طراح رابطِ اسکورپیون
بدین ترتیب، نمایندگان منتخب مردم و نیز افکار عمومی از مشارکت اسرائیل در برنامه ریزی مخفی «سیستم ارتباطی تحکیم یافته از طریق مهارت در فنون مختلف و اَنفووَلوریزاسیون» (Scorpion)، که در مرکز استراتژی نیروی زمینی فرانسه برای سال های آینده قراردارد، هیچ اطلاعی ندارند. بخش مرئی آن به تعویض خوردروهای زره پوش و معرفی زره پوش «گریفون» خلاصه می شود که در پائیز ٢٠٢١ درساحل صحرا عملیاتی خواهندشد. موتور اسکورپیون، تنظیم فرماندهی دیجیتالی می باشد که بر رابطِ مشترکی متکی است که به سربازان بر روی میدان عملیات و نیز به ابزار نظامی جدید نظیر پهپاد ها و ربات ها امکان می دهد، به طور همزمان با هم در ارتباط بوده و در نتیجه واکنش های دشمن را پیش بینی کنند.
یک کارشناس توضیح می دهد: «در مرکز جنگ های آینده، سربازان سبک تر خواهند بود، زیرا امروز تا ٣٨ کیلو بار حمل می کنند، در مقابل ٤٠ کیلو در طول جنگ ١٩١٨-١٩١٤. هنوز راه پیشرفت باز است. در پایان، یک سرباز فقط یک صفحه جی پی اس، اسلحه و قمقمه اش را خواهد داشت. یک رابط به کمک یک پهباد برای میدان دید بزرگ تر او را راهنمائی می کند و یک قاطر ربات بار سنگین را حمل و درصورت لزوم، زخمی ها را تخلیه می کند». اطلاعاتی که از طریق دستگاه جی پی اس با هدایت اسکورپیون دریافت می کند، تعیین کننده است، و تنظیم دستگاه رابط در قلب همکاری مخفی فرانسه اسرائیل قراردارد.
او ادامه می دهد «ایده مرکزی اسکورپیون جنگ بی صدا است و در صورت امکان احتراز از جنگ خونین، یعنی تعداد سربازان کشته شده را به حداقل برسانیم. اسکورپیون تعامل پذیری بین یک تانک، یک قایق، یک موتورسیکلت، یک پهباد، یک ربات و یک سرباز در جبهه را سازمان می دهد. این برنامه ای بسیار مهم است که در آن همه صاحبان صنایع بزرگ فرانسوی در بخش تسلیحات و نیز شرکت اسرائیل البیت که در زمینه سیستم های مستقل تجربه فوق العاده ای کسب کرده، شراکت دارند».
«فن پهپادی را با طبیعت تلفیق کرده اند»
اسرائیل با استفاده از پهپادها در سرزمین های اشغالی فلسطین، تجربه ای کسب کرد که بررسی ظریفانه یک مکان مشخص را آسان تر می کند. مهندس یادشده افزود که «در مورد سه نکته کلیدی، اسرائیل یک قدم پیشی گرفته است. ابتدا، صدای موتور پهپادها را حذف کرد. این پیشرفت بزرگی است، در حال رسیدن به سکوت صداها هستند، موضوعی که در فرانسه هم در موردش بسیار پژوهش می کنند». برنامه بعدی، کوچک کردن پهپادها است. پهپادهائی به شکل حشره که در فیلم های جیمزباند موجب سرگرمی ما بودند، اکنون کارائی دارند و ارتش اسرائیل در غزه آن ها را آزمایش کرده است. این کارشناس توضیح می دهد که «فن پهپادی را با طبیعت تلفیق کرده اند». آخرسر، حذف ردپای دیجیتالی و ردیابی علامت های «دشمن» استراتژیک است، زیرا هدایت دیجیتالی در قلب برنامه اسکورپیون قرار دارد. همان کارشناس ادامه می دهد «نباید به دشمن اجازه داد که شما را ردیابی کنند، درضمن این که شما رد او را می گیرید. اسرائیلی ها بلدند ازنظر پنهان کنند، مکان یابی کنند، تعبیرکنند، تحلیل کنند و پارازیت بفرستند. در این جا نیز، ایده این است که نامرئی مانده و عمیقا در سکوت کار کنند. آن چه بانی مشارکت ما با اسرائیل است، همه این اختراعات است که ساده بوده و نتیجه کار بهترین مهندسان می باشد که دانش خود رادر کنترل و سرکوب در سرزمین های فلسطینی و غزه کسب کرده اند».
برای صنایع دفاعی فرانسه، اسکورپیون چنان اهمیت دارد که فراتر از نیروی زمینی و ارتش بلژیک ، نخستین مشتریان آن، هدف این برنامه صادرات است. لذا، شگفت آور نیست دریابیم که نخستین خریدار اسکورپیون، ابوظبی است. از دیرباز، امارات متحده عربی مشتری بسیار خوب برای جنگ افزارهای فرانسه بوده و نیز در این اواخر از دوستان اسرائیل به شمار می رود.
فراتر از آمارهای رسمی
خارج از اسکورپیون، که میزان سهم مالی مهندسان اسرائیل شرکت البیت ناشناخته مانده است، مجلس فرانسه حجم تبادل تسلیحاتی را کنترل می کند. در دوره ٢٠١٩-٢٠١٠، به موجب گزارش وزارت دفاع فرانسه به مجلس، فروش اسلحه فرانسه به اسرائیل معادل ٢٠٨ میلیون یورو بود، که در مقایسه با صادرات جنگ افزار فرانسوی به عربستان سعودی (٧/٨ میلیارد)، به امارات متحده عربی (٧/٤ میلیارد) به قطر (١/٤ میلیارد) و مصر (٦/٦ میلیارد)، میزان ناچیزی است. برعکس، میزان فروش تسلیحات و سیستم امنیتی نظامی و پلیسی اسرائیل به فرانسه نامعلوم است. عدم شفافیت بازار سایبرسکوریتی (امنیت دیجیتالی) که اسرائیل از بازیگران عمده است، امکان نمی دهد که کوچکترین برآوردی درباره حجم فروش به عمل آورد. هانری کوکیِرمن، رئیس اطاق بازرگانی و صنایع فرانسه-اسرائیل خیلی جدی توضیح داد «همکاری های نظامی و امنیتی در آمار رسمی وارد نمی شوند».
چرخش سال های دهه ٢٠٠٠
در آغاز سال های دهه ٢٠٠٠، همکاری نظامی بین دو کشور، پیش از شیفتگی برای دیجیتال، در زمینه پهپادها ازسرگرفته شد. یک کارشناس نظامی می گوید «در آن هنگام، فرانسه پیشرفت چندانی در این زمینه نداشت. زیرا، مجبور بود در زمینه جنگ های شهری، که به ویژه در آفریقا حساسیت بسیاری داشت و هلیکوپترها ضمن این که پرهزینه بوده و پرسروصدا نیز می باشند، پیشرفت کند. درآن زمان، اسرائیل در زمینه پهپادها خودکفا بود. حتی اگر، قطعات مکانیک اغلب ساخت آلمان است و قطعات یدکی ساخت چین یا فرانسه، آن ها قادرند ماشین های مجهز طراحی کرده و تولید کنند».
در آن هنگام، فرانسه به خاطر بن بست نمایانِ صنعتش، نیاز فوری به واردات پهپاد داشت. برخلاف تصور رایج، نیکولا سارکوزی که به داشتن احساسات هوادار اسرائیل شهرت داشت، نبود که چرخش عمده در رابطه سیای-نظامی فرانسه ایجاد کرد و به ارتش اجازه داد تا به پهپادهای اسرائیلی مجهزشود. فرِدریک آنسِل که به عنوان «مشاور» برای «سازمان های معتمد» وزارت دفاع کارکرده است، توضیح می دهد که «درواقع، تغییر واقعی در دوران دولت ژاک شیراک و دومینیک ویلپَن در سال های ٢٠٠٦-٢٠٠٥ پدیدآمد. شیراک تحت تاثیر آریِل شارون واقع شده بود که به وعده اش عمل کرده و در تابستان ٢٠٠٥ شهرک های اسرائیلی غزه را تخلیه کرده بود. نخست وزیر ویلپَن، رئیس جمهور شیراک را متقاعد می کند که کشورهای عربی مورد اعتماد نیستند و در آن دوره، فرانسه از نظر پهپاد تاخیر بسیار دارد. با پراگماتیسم شیراک، قراردادهای تجاری مخفیانه امضا شد».
همچنین در آن دوره بود که پس از جنگ در عراق، شیراک تصمیم به نزدیکی با اسرائیل گرفت تا گفتگو با ایالات متحده را آسان تر سازد. از همان زمان، فرانسه به خرید پهپادهای اسرائیلی پرداخته و با کسب امتیاز آن ها، مبادرت به عرضه این پهپادها کرد. به برکت این قراردادها با شرکت های داسو، ایرباس، ساژِم (نام پیشینِ سَفران)، امکان یافتند پهپادهای اسرائیلی «عقاب» در سال ٢٠٠٧ و هِرون در سال ٢٠٠٩ و ٢٠١٠ خریداری کنند. ویلپَن و شیراک از احیای همکاری نظامی سود برده و به شرکت اوروکوپتِر (از شاخه های ایرباس) اجازه دادند تا شش هلیکوپتر پانتِر به نیروی دریائی اسرائیل بفروشند که اسرائیلی ها نام آتالِف (خفاش) بر آن ها نهادند. هرکدام از این هواپیماهای گران بها (همراه با موشک های شان) ده ها میلیون یورو قیمت دارد. همچنین، MBDA بزرگترین سازنده اروپائیِ موشک که ایرباس و شرکت بریتانیائی BEA، هرکدام با سهم برابر سهامدار آن هستند (٣٧ و نیم درصد سرمایه)، به اسرائیل مهمات کنترل از راه دور و موشک ضدِتانکِ اِسپایک فروختند.
سارکوزی، تحکیم کننده همکاری پلیسی
یک سفیرپیشین تعریف می کند ، نیکولا سارکوزی از همان ابتدای ریاست جمهوری اش در سال ٢٠٠٧ «خود را مقید به رعایت عملکرد سنگین و قدیمی وزارت خارجه و تشویش کارمندان عالی رتبه ندانست». در سال ٢٠٠٨، سارکوزی «گفتگوی استراتژیکی» فرانسه-اسرائیل را به راه انداخت و دیداری سالیانه بین نظامیان و جاسوسان دوکشور، عمدتا جهت تبادل اطلاعات برقرار کرد. سرکلانتر پیشین فرانسه [کنایه به مقام وزیرکشوری پیشینِ سارکوزی] که در سال ٢٠٠٦، وابسته امور امنیتی در سفارت فرانسه در تل آویوایجاد کرده بود، به ویژه خواهان گسترش همکاری پلیسی بین دو کشور است. هنگام دیدار از اسرائیل در ژوئن ٢٠٠٨، سارکوزی پیمانی درباره مبارزه با جنایت و تروریسم امضا کرد. این پیمان با چارچوب نسبتا مبهم با تردیدهائی در مجلس فرانسه روبرو شد و هرگز به تصویب نرسید. باوجود این، از طریق دیدارهای منظم برای تبادل اطلاعات، همکاری پلیسی به صورتی بسیار محرمانه بین دو کشور برقرارشد.
در زمینه صنعت نظامی، تلاش ها برای تولید پهپاد شدت گرفت، به قول یک مهندس بخش تسلیحات، «هر پهپاد در زمینه حفاظت از مناطق یا برای ماموریت های تهاجمی تر، ویژگی ها و کاربردهای خود را دارد». دو مدل مشهور اسرائیلی در بازار، یکی هِرمِس ٩٠٠ ساخت شرکت اِلبیت است که در سال ٢٠١٢ عرضه شد و به مکزیک، کلمبیا، برزیل، شیلی و نیز سویس و آذربایجان فروخته شد. این مدل در مورد مراقبت و سرکوب «شورش ها» تخصص دارد. مدل دیگر، هِرون ساخت شرکت هوافضای اسرائیل است که در سراسر جهان به فروش می رسد، از جمله در مراکش و تونس. امتیاز ویژه آن، خودکفائی پرواز آن برای ٤٨ ساعت است. این پهپادها پایه ی همکاری بین شرکت تالِس و البیت برای تولید مدل های واچ کیپِر و هرمس و نیز تولید پهپاد هارفانگ، هرون ١ و هرون تی پی، بین شرکت ایرباس و صنایع هوافضای اسرائیل است. پهپاد پَترولِر، ساخت سَفران، مدیون قرارداد بین ساژم (نام قبلی سفران) و البیت در سال ٢٠١٠ است.
و تجارت چه در سطح اروپا و چه فرانسه، ادامه دارد. چندی پیش، بنگاه اروپائی برای امنیت دریائی به کنسرسیومی مرکب از ایرباس و «صنایع هوافضای اسرائیل» از یک سو، و البیت از طرف دیگر، پهپادهای هرون و هرمس جهت کنترل قایق های حمل مهاجر در دریای مدیترانه سفارش داد. روزنامه بریتانیائی گاردین گزارش داد که ارزش دو قرارداد به ٥٠ میلیون یورو (هرکدام) می رسد.
ربات- قاطرهای اسرائیلی در ساحل آفریقا
آخرسر، ارتش فرانسه به شرکت اسرائیلی «روباتیم»، ربات های نظامی موسوم به «قاطر روبات» سفارش داده که از آن ها برای انتقال تجهیزات و تخلیه زخمی ها استفاده خواهد شد. این ربات ها در چارچوب عملیات «بارکان» در تابستان ٢٠٢٠ در ساحل صحرا مورد استفاده قرار گرفتند. مجله «چَلِنج» که از وجود این قرارداد پرده برداشت، نوشت که این دادوستد در خفا موجب جنگ قدرت بین طرفداران رباتیم و کسانی شد که مدلی را ترجیح می دادند که گروه فرانسوی CNIM با همکاری گروه استونیائی میلرِم سازنده روبات های «تِمیس» تولید می کند که با موفقیت در چند کشور از جمله ایالات متحده و بریتانیا مورد استفاده قرارگرفته است.
به گزارش «چلنج»، چنین برمی آید که رباتیم برای کسب بازار، با همکاری یک «فریب کار چندچهره» فرانسوی قیمت ها راشکسته است و این یکی از روش های رایج صاحبان صنایع اسرائیلی در زمینه تولیدات دفاعی است تا بتوانند بازار را به دست آورند. به گفته منبعی بسیار مطلع، این شرکت از کارزار گسترده لابی گری نیز بهره برده است. خشم صنایع فرانسه و برخی نظامیان فرانسوی دلیل دیگری نیز دارد: رباتیم که ابتدا محصولات خود را به ارتش اسرائیل فروخته، اخیرا از اعتبارات مالی در چین و سنگاپور نیز استفاده کرده است. درنتیجه، محافل دفاعی از ایجاد ائتلاف های جدید بین برخی کشورهای آفریقائی، چین و اسرائیل در زمینه های امنیتی و فروش جنگ افزار نگران هستند.
رزمایش های دو نیروی دریائی
همه این تشبثات در خفا صورت می گیرد، و از جنبه رسمی، همه چیز در زمینه همکاری نظامی بین دو دولت به خوبی جریان دارد. فرانسه به عنوان فروشنده بزرگ جنگ افزار، علاقمنداست مرتبا نمایشگاه های بازرگانی برگزار کند: نمایشگاه های بین المللی اورواِستوری، اوروناوال، بورژِه و همچنین میلی پُول در مورد امور امنیتی و حفظ نظم از این قرارند. و اسرائیل حضوری نیرومند دارد: پیرو آماری که پاتریس بووِرِه به دست آورده، در اورو استوری سال ٢٠١٦، ٥١ شرکت اسرائیلی حضور داشتند (در حالی که در ١٩٩٨ تعداد آن ها ١٧ بود). اسرائیل در نمایشگاه میلی پوُل هم پیشرفت مشابهی داشت: ١٦ شرکت کننده در ١٩٩٧ ولی حضور ٥٧ شرکت در ٢٠١٥.
از سوئی، مهندس بخش جنگ افزار که ما مورد پرسش قرار دادیم، می گفت که همکاران اسرائیلی که در جریان این سالن های نمایشگاه با او دیدار می کنند، «افرادی دوست داشتنی و اغلب طرفدار صلح و آرامش هستند که از فرزندان خود صحبت می کنند و به ماهیت واقعی کاری که در آن شرکت دارند، آگاه نیستند».
نظامیان فرانسوی رزمایش های نظامی را نیز دوست دارند. در ژوئیه ٢٠١٨، عملیات مشترک نیروی دریائی فرانسه و ایتالیا در کرانه های تولون و جزیره کُرس (مدیترانه) در حضور رئیسان ستاد ارتش دو کشور، دریاسالار الی شاویت و دریاسالار کریستف پرازوک برگزار شد. این نخستین رزمایش دو نیروی دریائی از سال ١٩٦٣ بود، گرچه مانورهای هوائی مشترک قبلا در نوامبر ٢٠١٦ در کُرس انجام شده بود.
به رغم اختلافات (عمدتا در امور مربوط به آفریقا)، اسرائیل دوست ارتش فرانسه است. لابی طرفدار اسرائیل از این وضعیت خوشنود است. چرا که قبلا نیز به من گفته بودند، در این مورد، فلسطین «جائی ندارد».
ادامه دارد.
