خروج نيروهاي آمريکايي از سوريه بي ثباتي ها را تشديد مي کند

کاخ سفيد تصميم به خروج نيروهاي آمريکايي از سوريه گرفته است. رئيس جمهوري دونالد ترامپ در يک توئيت نوشت: «ما داعش را در سوريه ازبين برده ايم، و اين تنها دليل حضورمان درسوريه در دوران رياست جمهوري من بود». مرحله بعد چه خواهد بود؟

طبق يک شوخي تلخ رايج در واشنگتن، مايه پايان حضور آمريکا در شمال شرقي سوريه چيزي جز يک توئيت دونالد ترامپ نبود. اين شوخي با اعلام ناگهاني عقب نشيني دوهزار سرباز آمريکايي از سوريه، چنان که ترامپ مدت ها پيش وعده داده بود واقعيت يافت. براي آگاهان امور در واشنگتن اين امر قابل پيش بيني بود. رئيس جمهوري آمريکا هرگز به حضور نيروهاي اين کشور در صحنه اي که در آن داراي کمترين قدرت و نفوذي نبود باور نداشت.

اما، درکاخ سفيد همه با اين تحليل موافق نبودند. نظر جان بولتون، مشاور امنيت ملي اين بود که حضور نيروهاي آمريکا در سوريه عاملي بازدارنده براي ايران است که او از ديرباز با آن سرعناد دارد. جيمز متيس، وزير دفاع نگران اين بود که خروج پيش از موعد نيروهاي آمريکايي موجب ايجاد خلائي شود که «سازمان حکومت اسلامي» (داعش) آن را پرکند و دوباره، در شرايطي بدتر، ناگزير از به کارگيري نيرو درسوريه شود. به اين خاطر او تصميم به استعفا گرفت و درپي او، برت مک گورک، نماينده ايالات متحده در ائتلاف بين المللي عليه داعش نيز استعفا داد.

اين بيرون کشيدن نيروها به ترامپ امکان داد تاکيد کند که «حکومت اسلامي شکست خورده» و به يک وعده اتخاباتي خود عمل نموده است. بسياري، از جمله دستگاه هاي اطلاعاتي آمريکا و پنتاگون با اين ارزيابي مخالفند. در گزارش هاي منتشرشده درماه اوت ٢٠١٨، دستگاه هاي اطلاعاتي آمريکا برآورد مي کردند که همچنان حدود ١٧ هزار شبه نظامي داعش در عراق و ١٤٥٠٠ تن در سوريه حضور دارند. اين ارقام نشان دهنده اين است که خطري مشابه با عقب نشيني زودهنگام نيروها از عراق در سال ٢٠١١ و تحت رياست جمهوري اوباما وجود دارد. آن عقب نشيني باعث افزايش خشونت و حملات تروريستي شد. درواقع، ترامپ درزمان نامزدي رياست جمهوري دوست داشت که عقب نشيني نيروها از خاورنزديک در زمان اوباما را گناهي بزرگ جلوه دهد.

تصميم ناگهاني ترامپ براي خروج نيروها از سوريه خطراتي بيش از عقب نشيني اوباما دربردارد. بروز اغتشاش در شمال شرقي سوريه (١) مي تواند موجب درگيري بزرگ تر و غيرقابل کنترل در منطقه شود. خلاء ناشي از عزيمت نيروهاي آمريکايي رقابتي مرگبار براي کنترل منطقه به وجود خواهد آورد. «نيروهاي دموکراتيک کرد سوريه» (FDS) مدتي طولاني نزديک ترين متحدان واشنگتن در مبارزه عليه داعش بودند. ترکيه، ديگر بازيگر کليدي در منطقه، کردها را تهديدي براي دولت خود مي داند. با عزيمت نيروهاي آمريکايي که حامي کردها هستند، فرصتي طلايي به دست ترکيه خواهد افتاد تا بکوشد دشمنان کرد خود را از بين ببرد. گشوده شدن اين جبهه جديد موجب کناره گيري نيروهاي درگير در مبارزه عليه داعش خواهد شد و به اين ترتيب چشم اندازي براي افزايش خشونت در منطقه ايجاد خواهد شد.

همچنين، اين عقب نشيني خطرات ژئوپوليتيک بزرگ تري نيز دربر خواهد داشت. روسيه در آن موقعيتي براي ايفاي بهتر نقش داور دردرگيري سوريه خواهد يافت و اين امر بازهم رژيم بشار اسد در سوريه که متحد روسيه است را بيشتر تقويت مي کند. اين دقيقا همان نتيجه اي است که حضور نيروهاي آمريکايي قصد جلوگيري از آن را داشت.

اما خطرها به همين جا ختم نمي شود. اين راهبرد، مانند همه تصميم هاي دولت کنوني، مي بايد در زمينه اي گسترده تر در چهارچوب عنادورزي ترامپ نسبت به ايران ديده شود(٢). حضور نظامي آمريکا درنزديکي مرز بين سوريه و عراق با هدف محدود کردن نفوذ رشديابنده ايران در منطقه بود. ترامپ تصميم خود درمورد عقب نشيني نيروها از سوريه را چند روز قبل از انتشار آن به بنيامين نتانياهو نخست وزير اسرائيل اطلاع داده بود. نتانياهو در نخستين واکنش اين تغيير در وضعيت راهبردي اسرائيل را پذيرفت و گفت: «ما سعي مي کنيم امنيت اسرائيل را تامين نموده و از خود در منطقه دفاع کنيم». آيا اين به معناي آن است که دولت ترامپ گسترش حملات هوايي اسرائيل که تاکنون در منطقه دمشق (٣) متمرکز بوده را تائيد کرده و درگيري نظامي مستقيم با ايران در پيش است ؟ اعلام انتخابات زودرس در اسرائيل که براي ٩ آوريل پيش بيني شده، بر بي ثباتي ها مي افزايد.

نتيجه عقب نشيني چندهزار سرباز براي عمل کردن به يک وعده انتخاباتي – به خلاف نظر مشاوران امنيت ملي و متحدان ترامپ -، عواقبي بزرگ براي منطقه خواهد داشت. درگيري سوريه به صورت ميدان مبارزه براي کسب قدرت در خاورنزديک درآمده است. عقب نشيني ايالات متحده اين نبرد را بدون نتيجه باقي مي گذارد و موجب رشد بي ثباتي درخاور نزديک مي شود.

١- گزارش تصویری در باره روژا ، اوریانت xxi https://orientxxi.info/magazine/le-rojava-en-syrie-entre-compromis-et-utopie,2824

٢- مقاله « تحریم های جدید آمریکا علیه ایران»، اوریانت xxi https://orientxxi.info/magazine/articles-en-farsi/article2738

٣- مقاله « دونالد ترامپ رجز می خواند، اسرائیل بمباران می کند»، اوریانت xxi https://orientxxi.info/magazine/articles-en-farsi/article2475